Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2011

Πράσινες στέγες: Περιβαλλοντικό μέλλον που έρχεται από το παρελθόν

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ Ν. ΜΑΛΙΣΙΟΒΑ


Είναι αρκετά πράσινη η πόλη μας; Εύλογο και αρκετά επίκαιρο το ερώτημα τώρα που η ανάγκη για «πράσινη» ανάπτυξη έχει γίνει πρώτη μόδα στο σύγχρονο δυτικό κόσμο. Αν προσπαθήσουμε λοιπόν δια γυμνού οφθαλμού να απαντήσουμε στο ερώτημα που έχει τεθεί θα δώσουμε μια μάλλον αρνητική απάντηση. Οι σύγχρονες μεγαλουπόλεις αποτελούνται ως επί το πλείστον από τσιμεντένια μπλοκ, τόνους ασφάλτου και ογκώδεις κατασκευές που μειώνουν αισθητά τους χώρους ανάπτυξης βλάστησης, δημιουργώντας μια γκρίζα και μονότονη αστική εικόνα με δυσάρεστα κοινωνικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Η πόλη μας λοιπόν, όπως και οι περισσότερες Βαλκανικές μεγαλουπόλεις, στερείται επαρκούς αστικής βλάστησης αλλά και ελεύθερου χώρου στο κέντρο της προς δημιουργία πάρκων. Τι μπορεί τότε να γίνει ώστε μια πυκνοδομημένη μεγαλούπολη να αναπνεύσει ξανά; Η απάντηση έχει τις ρίζες της στη μακρινή Μεσοποταμία και ακούει στο όνομα πράσινη στέγη. Οι πρώτες εξ αυτών εμφανίστηκαν με τους περίφημους Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας (604-652 π.Χ.) και έκτοτε συνέχισαν να εμφανίζονται κατά την ιστορία σε Κέλτικα αρχιτεκτονήματα στη Μ. Βρετανία αλλά και σε Μεσαιωνικές κατασκευές στην Κεντρική Ευρώπη. Σήμερα ως πράσινη στέγη νοούμε κάθε κήπο μεταξύ του οποίου και του εδάφους υπάρχει ένα κτίριο ή μια δομική κατασκευή. Προς αποφυγή παρεξηγήσεων πρέπει να τονίσουμε ότι η ύπαρξη καλλωπιστικών φυτών σε μια ταράτσα δεν την κάνει αυτομάτως πράσινη. Μια πράσινη στέγη πρέπει να διαθέτει όλες τις ιδιότητες του κήπου και του εδαφικού περιβάλλοντος της περιοχής, κάτι που επιτυγχάνεται με συγκεκριμένη εγκατάσταση διαφόρων τύπων στεγών από εξειδικευμένο προσωπικό. Η δημιουργία τέτοιων κατασκευών αναπτύσσεται ταχύτατα στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Σκανδιναβία κυρίως με δημοτική - κρατική πρωτοβουλία σε οροφές δημόσιων κτιρίων, αλλά και μέσω νομοθετικών πλαισίων με επιβολή δημιουργίας πράσινων δωμάτων σε μεγάλα ιδιωτικά κτίρια (Τορόντο, Καναδάς).

Πολλαπλά τα οφέλη

Πέραν του αισθητικού, τα οφέλη που μπορούν να επιφέρουν αυτές οι κατασκευές είναι πολλά. Φυσικός κλιματισμός, μείωση ηχορύπανσης, απορροής υδάτων, αλλά και ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αναβάθμιση της αξίας του ακινήτου, εξοικονόμηση ενέργειας και δημιουργία οικοσυστήματος εντός του αστικού ιστού, είναι μόνο κάποια από τα πλεονεκτήματα που τα πράσινα δώματα προσφέρουν.

Οι τύποι και η εγκατάσταση

Ανάλογα με την παλαιότητα του κτιρίου μπορεί να εγκατασταθεί σε αυτό ένας εκ των τριών τύπων πράσινης στέγης με πολυεπίπεδη διαστρωμάτωση υλικών: ο εκτατικός, ο ημιεντατικός και ο εντατικός. Ο πρώτος επιλέγεται συνήθως σε περιπτώσεις στις οποίες τα χαρακτηριστικά του δώματος και η στατική μελέτη δεν επιτρέπουν μεγάλα φορτία και χρησιμοποιούνται κυρίως αρωματικά φυτά, ποώδη φυτά και χλοοτάπητας. Ο ημιεντατικός τύπος επιτρέπει περισσότερες επιλογές διαμόρφωσης, μεγεθών, υλικών και φυτευτικών συνδυασμών και περιλαμβάνει βλάστηση, όπως θάμνους μαζί με άλλα φυτά. Ο εντατικός παρουσιάζει φυτικό υπόστρωμα ύψους από 45 έως 120 εκατοστά, στο οποίο μπορούν να τοποθετηθούν φυτά αλλά και δέντρα. Ο τύπος πάντως που εμφανίζεται πιο συχνά φαίνεται να είναι ο εκτατικός, κυρίως διότι τα παλαιότερα κτίρια δεν μπορούν να δεχτούν μεγαλύτερα φορτία, καθώς κάτι τέτοιο δεν έχει προβλεφθεί στη στατική μελέτη.

Προβληματίζει το κόστος

Όπως είναι φυσικό κάθε τύπος στέγης έχει διαφορετικό κόστος κατασκευής και εγκατάστασης που σε γενικές γραμμές δεν είναι και ιδιαίτερα οικονομικό. Η δημιουργία ενός πράσινου δώματος θα κοστίσει περίπου 75-90 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο για τον εκτατικό τύπο, 90-120 ευρώ για τον ημιεντατικό ενώ ξεκινά από τα 120 ευρώ για τον εντατικό, ανάλογα με τα φυτά που θα χρησιμοποιηθούν, το γραφείο αλλά και τη μελέτη της κάθε περίπτωσης ξεχωριστά. Οι τιμές είναι αρκετά υψηλές για το μέσο ιδιώτη που θέλει να «πρασινίσει» την ταράτσα του σπιτιού του και έτσι τα περισσότερα κτίρια με πράσινα δώματα στην Ελλάδα και το Εξωτερικό ανήκουν σε πολυεθνικές εταιρίες ή αποτελούν κυβερνητικές - δημοτικές ιδιοκτησίες. Στην Ελλάδα υπάρχουν λίγα κτίρια με πράσινα δώματα με κορυφαίο παράδειγμα το κτίριο του Υπουργείου Οικονομικών στην Αθήνα, ενώ στη Θεσσαλονίκη πρόκειται να δημιουργηθούν πράσινες στέγες σε 4 δημοτικά κτίρια ενταγμένα στο πρόγραμμα «Χτίζοντας το Μέλλον», συνολικού προϋπολογισμού 10 εκατομμυρίων ευρώ.

Αναμένοντας την προοπτική

Η δημιουργία πράσινων δωμάτων σε πυκνοδομημένους αστικούς ιστούς μπορεί να προσφέρει μεγάλα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη αλλά το ακόμη υψηλό τους κόστος δυσκολεύει αισθητά την πλήρη αξιοποίηση μιας τόσο ευεργετικής και «έξυπνης» τεχνολογίας. Στο μέλλον, πιθανώς η προσδοκώμενη από πολλούς τεχνολογική πρόοδος στον τομέα της βιοκλιματικής και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να δημιουργήσει εναλλακτικές μεθόδους μειωμένου κόστους για τη δημιουργία πράσινων στεγών, ενθαρρύνοντας την ιδιωτική πρωτοβουλία για στην εγκατάστασή τους. Τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αρχίσει να ευαισθητοποιούνται στο περιβαλλοντικό ζήτημα του αστικού πρασίνου. Η αλήθεια όμως είναι πως οι πράσινες στέγες βρίσκονται ακόμα σε νηπιακό στάδιο στη χώρα μας και πως αν δε δοθούν οικονομικά κίνητρα για τη δημιουργία τους θα αποτελέσουν αναπόφευκτα ακόμη μια λαμπρή ιδέα κλειδωμένη στο συρτάρι των φιλόδοξων αλλά οικονομικά ασύμφορων «πράσινων» σχεδίων.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου