«Η Επιστήμη της Διατήρησης
Βιοποικιλότητας των Πράσινων Στεγών και κήπων »
Φωτο Τοπιοδομη
Γονατίζοντας ανάμεσα στις ίριδες και στα αρωματικά ένα πρώιμο φθινοπωρινό πρωινό, είναι εύκολο να ξεχάσω ότι βρίσκομαι σε μια ταράτσα. Κλαδεύουμε με σύνεση τους μίσχους, από την εντυπωσιακή γκάουρα και την περοβσκια, τα οποία έμειναν ανθισμένα καθ' όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού για να προσφέρουν τροφή και καταφύγιο στην άγρια ζωή. Ακόμα και τώρα μετά την μεγάλη και έντονη βροχόπτωση είναι εργοστάσια για τις μέλισσες ....
Μερικά θα τα αφήσουμε ακλάδευτα καθ' όλη τη διάρκεια και του
χειμώνα. Σκέφτομαι αν θα πρέπει να κλαδέψω τα κλαδιά της
αμπέλιας που μπαινει πάνω από τον διάδρομο. Αποφασίσαμε να αφαιρέσουμε μόνο μερικά
κλαδιά. Αυτός ο θάμνος βρίσκεται σε πλήρη άνθιση. Τα
διακριτικά άνθη του δεν περνούν απαρατήρητα από τις μέλισσες.
Αφαιρούμε απρόθυμα μερικά κλαδιά, μη θέλοντας να αφαιρέσουμε αυτή την πηγή λουλουδιων για τους επικοντιστές της εποχής. Το μέγεθος θα πρέπει να ελεγχθεί αν πρόκειται να συνεχίσει να αποτελεί μέρος αυτής της κοινότητας φυτών που δημιουργήσαμε στην ταράτσα - μιας κοινότητας που αναπαράγει την οικολογική περιοχή - το οικοσύστημα που υπήρχε κάποτε στο σημείο αυτού του κτιρίου.
Κατά την τοποθετηση σε σακούλα των κλαδιών που
έχουν κλαδευτεί, παρατηρούμε ένα σύμπλεγμα από μικρά,
αυγά μάλλον από αλογάκι της Παναγίας προσκολλημένα σε ένα κλαδι. Λυπάμε για την
απομάκρυνση αυτής τους από το περιβάλλον τους. Αν το είχα παρατηρήσει
νωρίτερα, θα μπορούσαμε να τα είχαμε αφήσει αυτό το τμήμα του κλαδιού στη θέση του.
Κάθε φορά που κάνω μια τέτοια ανακάλυψη είναι συναρπαστική και βαθιά
ανταποδοτική
Η παρατήρηση του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται οι χώροι βιοποικιλότητας είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση των σχέσεων, των αλληλεπιδρασεων εντός ενός χώρου. Οι πρακτικές συντήρησης πρέπει να επιτρέπουν χρόνο για παρατήρηση.
Οι κήποι (Ανω η Κάτω) είναι ζωντανά συστήματα που διαρκώς αλλάζουν,
εξελίσσονται και προσαρμόζονται. Η συντήρηση των φυτών και όλου του χώρου αποτελεί αναπόσπαστο
στοιχείο όλων των σχεδίασμών τοπίου, αλλά η συντήρηση δεν λαμβάνει πάντα την
προσοχή ή τον σεβασμό που της αξίζει.
Ο μετριασμός των επιπτώσεων της ταχείας αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος που βιώνουμε όλο το τελευταίο καιρό απαιτεί σεβασμό και συνεργασία με τα φυσικά συστήματα που υποστηρίζουν τη ζωή στον πλανήτη εδώ και χιλιετίες. Ο παράδεισος δεν έχει χαθεί, αλλά για να διατηρηθεί χρειάζεται μια ολιστική αντίληψη της ομορφιάς.
Η κατανόηση των ειδών που ζουν στην ταράτσα στην οποία βρίσκεται το έργο είναι θεμελιώδης. Αυτή η κατανόηση θα καθοδηγήσει τόσο το σχεδιασμό όσο και τις πρακτικές συντήρησης. Για τον επιτυχή σχεδιασμό μιας πράσινης στέγης υψηλής βιοποικιλότητας, οι σχεδιαστές πρέπει να έχουν καλή γνώση των τοπικών χαρακτηριστικών των φυτών, των απαιτήσεων ενδιαιτημάτων για την άγρια πανίδα, καθώς και γνώση του τρόπου με τον οποίο ο χώρος θα μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, καθώς και αποδοχή του γεγονότος ότι ο σχεδιασμός θα αλλάζει καθώς εξελίσσεται. Αυτή η γνώση, μαζί με το όραμα και κύρια τους στόχους του έργου, πρέπει επίσης να κοινοποιηθεί στην ομάδα συντήρησης. Ένα λεπτομερές σχέδιο συντήρησης για τις πράσινες αυτές στέγες είναι απαραίτητο.
Τα φυτά αποτελούν σημαντικό στοιχείο των περισσότερων σχεδίων και επομένως, σημαντικό στοιχείο της στρατηγικής συντήρησης. Η κατανόηση των χαρακτηριστικών των φυτών, όπως ο χρόνος άνθησης, τα χαρακτηριστικά ριζοβολίας, οι απαιτήσεις ανάπτυξης και οι σχέσεις φυτών, εντόμων και ζώων, είναι απαραίτητη για τη διατήρηση ενός συστήματος που υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα. Τα φυτά είναι οι παραγωγοί σε ένα οικοσύστημα- παρέχουν τροφή και καταφύγιο στην άγρια ζωή. Για να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα τροφής για την άγρια ζωή, νέκταρ, γύρη και σπόροι, οι πληθυσμοί των φυτών πρέπει να διαχειρίζονται έτσι ώστε να διατηρείται η ποικιλομορφία ως προς την εποχή και τον τύπο της άνθισης. Αυτό απαιτεί την τακτική παρακολούθηση της πυκνότητας των ειδών και σε ορισμένες περιπτώσεις, την απομάκρυνση των επιθυμητών φυτών που αναπαράγονται πολύ εύκολα και είναι χωροκατακτητικά ή των ζιζανίων που επιδιώκουν να επωφεληθούν από τον βιότοπο της πράσινης στέγης.
Φωτο Τοπιοδομη
Κατά τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τόσο τα ζωντανά φυτά όσο και το
φυτικό υλικό από προηγούμενες εποχές είναι πολύτιμα. Σε ένα φυσικό σύστημα τα
πουλιά, τα ζώα αν υπάρχουν που βόσκουν , μειώνουν τακτικά και το
φυτικό τμήμα των φυτών. Χωρίς αυτά τα ζώα ως μέρος του συστήματος, το φυτικό
υλικό μπορεί να αναπτύξει πυκνά στρώματα ανάπτυξης που εμποδίζουν τη νέα
ανάπτυξη. Σε έργα που δεν μπορούν να φιλοξενήσουν ζώα , όπως συμβαίνει
συχνά στα περισσότερα έργα αστικών πράσινων στεγών, πρέπει να αναλάβουμε εμείς
το ρόλο αυτό. Σε πολλά τοπία η δράση αυτή, επιτυγχάνεται με τη χρήση ηλεκτρικών
εργαλείων, όπως χορτοκοπτικές μηχανές και ψαλίδια μπορντουροκόφτες . Σε τοπία
με βιοποικιλότητα, ωστόσο, τα ηλεκτρικά εργαλεία μπορεί να προκαλέσουν βλάβες
και διαταραχές, όπως η ακούσια αφαίρεση φυτών ξενιστών, αυγά, φωλιές,
ακόμη και επιθυμητών ειδών. Για το λόγο αυτό, είναι συχνά προτιμότερο να
κλαδεύεται το φυτικό υλικό με το χέρι, αφήνοντας πίσω τους σποραδικά σε όλο το
χώρο συστάδες παλαιών φυτών.
Το χειροκίνητο κλάδεμα μας αναγκάζει να λειτουργούμε μέσα στο χώρο πιο
αργά, δίνοντάς μας χρόνο να παρατηρήσουμε πώς αξιοποιείται ο χώρος και να
εργαστούμε γύρω από περιοχές που χρησιμοποιούνται από την άγρια ζωή.
Φαίνεται ότι τα ζιζάνια είναι αναπόφευκτο στοιχείο ενός τοπίου. Με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και τα φυτά που προορίζονται για τον σκοπό αυτό μπορούν να γίνουν ζιζάνια και να απαιτηθούν μέτρα ελέγχου. Ο έλεγχος τους αρχίζει με έναν σαφή ορισμό του τι είναι ζιζάνιο, καθώς αυτό μπορεί να αλλάζει από έργο σε έργο. Ανεξάρτητα από το έργο, ωστόσο, ο έλεγχος των ανεπιθύμητων φυτών είναι πιο αποτελεσματικός όταν το φυτό απομακρύνεται στο στάδιο του σπορόφυτου. Για το λόγο αυτό, οι σύντομες, συχνές επισκέψεις συντήρησης είναι πιο αποτελεσματικές από τις σπάνιες. Οι εβδομαδιαίες επισκέψεις διαχείρισης βοηθούν στο να αποτραπεί η άνθιση και σπορά των ζιζανίων. Κάθε φορά που ένα ζιζάνιο σπέρνεται, αυξάνει την τράπεζα σπόρων εντός του έργου, αυξάνοντας μακροπρόθεσμα τις απαιτήσεις συντήρησης του. Ετσι η χρησ επικαλυψεων όπως με βότσαλο είναι χρήσιμή.
Οι κήποι με υψηλή βιοποικιλότητα περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά φυσικών περιοχών που παρέχουν καταφύγιο και θέσεις φωλιάσματος για την άγρια ζωή. Η κατανόηση του τρόπου και των ατόμων που χρησιμοποιούν αυτές τις δομές είναι ζωτικής σημασίας για τη συντήρησή τους. Μια μη έγκαιρη πρακτική συντήρησης θα μπορούσε να βλάψει ή ακόμη και να σκοτώσει τα είδη που αξιοποιούν τη δομή, όπως η αφαίρεση ενός πεσμένου κούτσουρου που παρέχει οργανική ύλη για λειχήνες, μύκητες και βρυόφυτα, καταφύγιο για σκαθάρια και θέσεις φωλιάσματος για τις μοναχικές μέλισσες που φωλιάζουν στις κοιλότητες. Η επιθεώρηση των χαρακτηριστικών των οικοτόπων, όπως οι κορμοί και οι πέτρες, μία φορά την κάθε εποχή, επιτρέπει την αξιολόγηση της ακεραιότητας και της λειτουργικότητάς τους. Η γνώση της τοπικής πανίδας και των απαιτήσεων των ενδιαιτημάτων της είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των χαρακτηριστικών των ενδιαιτημάτων δηλαδή τι θα κρατήσουμε και τι θα αφήσουμε ώστε πέρα απλό τα αισθητικά αποτελέσματα μα έχουμε και περιβαλλοντικά το μέγιστο δυνατό.
Ενδέχεται να υπάρχουν παράσιτα σε ένα κήπο η φυτεμένο
δώμα . Για να προσδιοριστεί αυτό, απαιτείται κατανόηση της τοπικής πανίδας και
του κύκλου ζωής της. Αυτό που μπορεί να θεωρηθεί παράσιτο σε ορισμένα έργα,
μπορεί να αποτελεί επίτευξη ενός σημαντικού στόχου σε έργα βιοποικιλότητας.
Όταν πρόκειται για παράσιτα, είναι απαραίτητο, για άλλη μια φορά, να
αφιερώνεται χρόνος στην παρατήρηση. Η παρατήρηση οδηγεί στην κατανόηση και η
κατανόηση στον σεβασμό.
Όσο μαθαίνουμε να συντηρούμε τα κήπους μας με
σεβασμό στη βιοποικιλότητα, ζούμε με μεγαλύτερη ευκολία μέσα στον δυναμικά
ισορροπημένο ιστό της ζωής
Αρθρο του Κωνσταντίνου Τάτση
