Σύμφωνα με πρόσφατη εργασία (Varras κ.α.,
2012), η κατασκευή φυτεμένων κατασκευών σε κτήρια (γλάστρες, ζαρντινιέρες,
αναρτήσεις φυτών, πέργκολες, φυτεμένα δώματα κοκ) στην Ελλάδα ρυθμιζόταν από τη
γενική κατασκευαστική νομοθεσία (N.1577/85, Π.Δ. /24-4-85 και Π.Δ./24-5-85)
στην οποία περιλαμβάνονταν γενικές πληροφορίες και περιορισμοί.
Λόγω της έλλειψης ειδικού πλαισίου στην Ελληνική νομοθεσία,
μία σειρά από διεθνείς σχετικοί κανονισμοί χρησιμοποιούνταν κατά το δοκούν από
τους μελετητές και τους κατασκευαστές (FLL Guidelines (FLL, 1995), ορισμένα
πρότυπα της ASTM (E2400-06, E2397–11, E2398-11, E2399-11 (ASTM, 2012)), CIBSE
Guide L (CIBSE, 2012) καθώς και το GRO Green roof code (Groundwork Sheffield,
2011)).
Το 2012
oi Kατευθυντήριες Oδηγίεςφυτοτεχνικής μελέτης κατασκευής και συντήρησης φυτεμένων δωμάτων/ στεγών όπως
εκπονήθηκε με την υπ’ αρίθμ. 2471/16- 9-2010 Απόφαση «Συγκρότηση Ομάδας
Εργασίας για τη δημιουργία Φυτεμένων Επιφανειών».Το ίδιο έτος, μία νέα
απόφαση σχετικά με τα φυτεμένα δώματα τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το
ΥΠΕΚΑ και δημοσιεύτηκε το 2012. Στο μεταξύ ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ,
2012) περιλαμβάνει ειδικές παραγράφους για πέργκολες και φυτεμένα δώματα.
Σύμφωνα με το ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός, Ν.4067/2012
– ΦΕΚ 79/9-4-2012), αρθ. 2 §93) ορίζονται: «93. Φυτεμένες επιφάνειες είναι
οι διαστρωμένες δομημένες επιφάνειες που έχουν φυσικό ή εμπλουτισμένο χώμα και
βλάστηση ή υδάτινες επιφάνειες σε συνδυασμό μεταξύ τους.».
Στην συνέχεια αναφέρονται μία σειρά από παραμέτρους που αναφέρονται στον ΝΟΚ:
§ Η
επιφάνεια της προβολής των κατακόρυφων φυτεμένων τοίχων – όψεων δεν
υπολογίζεται στη δόμηση, με τους παρακάτω περιορισμούς (αρθ. 11 § 6κστ): «6. Στο σ.δ. δεν προσμετρώνται: ….. κστ. Διπλά ενεργειακά κελύφη σε
νέα και υπάρχοντα κτίρια ή κατασκευές για τη δημιουργία φυτεμένων τοίχων,
μέγιστου πλάτους μέχρι 0,70 μ. για επιφάνεια έως 50% της συνολικής επιφάνειας
των περιμετρικών όψεων του κτιρίου.»
§ Επίσης
δεν προσμετρώνται στην κάλυψη κατ’ αναλογία με τα παραπάνω που αφορούν στη
δόμηση (αρθ. 12 § 4γ): «4.
Στον υπολογισμό της επιτρεπόμενης κάλυψης του οικοπέδου δεν προσμετρώνται οι
επιφάνειες των ορθών προβολών σε οριζόντιο επίπεδο:….γ. Χώρων και κατασκευών που αναφέρονται στις
περιπτώσεις ζ΄, ιγ΄, ιθ΄, κ΄, κα΄, κβ΄, κε΄, κστ΄, κη΄, της παραγράφου 6 του
άρθρου 11.»
§ Στα
φυτεμένα δώματα, στην περίπτωση που έχει εξαντληθεί το μέγιστο επιτρεπόμενο
ύψος της περιοχής ισχύουν τα εξής (αρθ. 15 §1): «1. Το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος του κτιρίου
ορίζεται σε συνάρτηση με τον
επιτρεπόμενο συντελεστή δόμησης της περιοχής ως εξής: για συντελεστή δόμησης έως 0,4 ύψος 10,75 μ.,
για συντελεστή δόμησης έως 0,8
ύψος 14,00 μ., για
συντελεστή δόμησης έως 1,2 ύψος 17,25 μ., για συντελεστή δόμησης έως 1,6 ύψος 19,50 μ., για συντελεστή δόμησης έως 2,0 ύψος 22,75 μ.,
για συντελεστή δόμησης έως 2,4
ύψος 26,00 μ., για
συντελεστή δόμησης 2,4 και άνω, το δεκαπλάσιο του επιτρεπόμενου συντελεστή με
μέγιστο ύψος 32,00 μ.. Σε
περιπτώσεις κατασκευής φυτεμένων δωμάτων επιφάνειας μεγαλύτερης του 50% της
καθαρής επιφάνειας δώματος τα ανωτέρω μέγιστα επιτρεπόμενα ύψη προσαυξάνονται
κατά 1,00 μ. και των στεγών κατά 0,40 μ. και ομοίως σε υφιστάμενα κτίρια στα
οποία έχει γίνει εξάντληση ύψους περιοχής.»
Στο
ΝΟΚ (2012) υπάρχει ολόκληρο άρθρο (18) το οποίο αναφέρεται εξολοκλήρου στα
φυτεμένα δώματα :
«Άρθρο 18 Φυτεμένα δώματα
1. Η κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα
δώματα, στις στέγες και στους υπαίθριους χώρους, νέων, νομίμως υφισταμένων
κτιρίων και κτιρίων των εδαφίων δ΄, ε΄ και στ΄ της παραγράφου 2 του άρθρου 23
του ν. 4014/2011, επιτρέπεται εφόσον δεν αντίκειται σε ειδικότερους όρους
δόμησης που ισχύουν.
Το
υπόστρωμα ανάπτυξης των φυτών με τη διαστρωμάτωση των εξειδικευμένων υλικών,
δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα 40 εκ. πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος
του κτιρίου. Η βλάστηση που αναπτύσσεται επάνω σε αυτό δεν επιτρέπεται να
υπερβαίνει τα 3,00 μ.. Το είδος της βλάστησης, το υπόστρωμα ανάπτυξης των
φυτών, το σύστημα της πολυεπίπεδης διαστρωμάτωσης των εξειδικευμένων υλικών,
καθώς και το αρδευτικό σύστημα, περιγράφεται σε τεχνική έκθεση, όπως ορίζεται
στην παράγραφο 2.
Δεν
επιτρέπεται η κατασκευή φυτεμένων επιφανειών επάνω στις απολήξεις των
κλιμακοστασίων και τα φρεάτια των ανελκυστήρων.
Η
κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα, στις στέγες και στους υπαίθριους
χώρους των κτιρίων πρέπει να μην προσβάλλει την αισθητική του κτιρίου και να
εναρμονίζεται με τις υπόλοιπες κατασκευές που προβλέπονται σε αυτά, βάσει του
άρθρου 19 του παρόντος.
Ειδικά
για τις στέγες, πρέπει η φυτεμένη επιφάνεια να ακολουθεί την κλίση τους, ώστε
να μην αλλοιώνεται η μορφή του κτιρίου.
Οι
φυτεμένες επιφάνειες στα δώματα, τις στέγες και τους υπαίθριους χώρους των
κτιρίων δεν αίρουν την υποχρέωση της παραγράφου 2 του άρθρου 17 του παρόντος.
2.
α. Νέα κτίρια:
Για
την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα, στις στέγες και στους υπαίθριους
χώρους κτιρίων που κατασκευάζονται με άδειες δόμησης, ακολουθούνται οι
καθοριζόμενες διαδικασίες πληρότητας και ελέγχου του ν. 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές
διατάξεις» (Α΄249), όπως ισχύει, με την πρόσθετη υποβολή τεχνικής έκθεσης
κατασκευής Φυτεμένης Επιφάνειας δώματος ή στέγης ή υπαίθριου χώρου.
Η
κατασκευή της φυτεμένης επιφάνειας συσχετίζεται με τις επί μέρους μελέτες του
κτιρίου.
Η
ανωτέρω τεχνική έκθεση συντάσσεται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες
προδιαγραφές και κατευθυντήριες οδηγίες.
β.
Υφιστάμενα κτίρια:
Για
την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα, στις στέγες και στους υπαίθριους
χώρους υφιστάμενων κτιρίων, κατά την έννοια της παραγράφου 1,
δεν
απαιτείται οικοδομική άδεια ή έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας.
Για
την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα κτίρια της παρ. 1 του άρθρου 21 του ν.
4030/2011 απαιτείται σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.
Για
τα κηρυγμένα διατηρητέα κτίρια ή νεώτερα μνημεία, απαιτείται επιπροσθέτως η
σύμφωνη γνώμη του φορέα προστασίας τους.
Σε
κάθε υπηρεσία δόμησης τηρείται ειδικό Μητρώο «Φυτεμένων Επιφανειών», που ενημερώνεται με τις
κατά τα άνω υποβαλλόμενες γνωστοποιήσεις.
3.
Το περιεχόμενο του φακέλου των δικαιολογητικών και οι επί μέρους προδιαγραφές
σχεδίων και τεχνικής έκθεσης που υποβάλλονται στην αρμόδια υπηρεσία για την
κατασκευή Φυτεμένης Επιφάνειας προσδιορίζεται με απόφαση του Υπουργού
Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.»
Η κατασκευή φυτεμένων δωμάτων με το ΝΟΚ δίνει
κάποια πλεονεκτήματα στον ιδιοκτήτη του κτιρίου (αρθ. 19 § 2α και 2γ).
«2. Πάνω από το
μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος της περιοχής και μέσα στο ιδεατό στερεό επιτρέπονται:
α) Σε νέα και
υφιστάμενα κτίρια, χώροι κύριας χρήσης αποκλειστικής ή κοινόχρηστης, μέγιστης
επιφάνειας 35 τ.μ., με προϋπόθεση τη δημιουργία φυτεμένου δώματος που καλύπτει
το 80% της συνολικής επιφάνειας του δώματος και με αναλογία ένα (1) τ.μ. χώρου
ανά πέντε (5) τ.μ. φύτευσης.
γ) Απολήξεις
κλιμακοστασίων με στάση ανελκυστήρα στο δώμα και φρεάτων ανελκυστήρων με τις
ελάχιστες αναγκαίες διαστάσεις και μέγιστο εξωτερικό ύψος 3,80 μ., από την
τελικά διαμορφωμένη επιφάνεια του τελευταίου ορόφου του κτιρίου μετά την
εξάντληση του συντελεστή δόμησης του οικοπέδου, εφόσον εγκαθίσταται φυτεμένο
δώμα ή σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.»
Ειδικά για τα υφιστάμενα κτίρια η Υπουργική
Απόφαση που έχει εκδοθεί σχετικά (απόφαση 911, 2012) αναφέρει :
«2.
Υφιστάμενα κτίρια:
Για
την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα, στις στέγες και στους υπαίθριους
χώρους υφιστάμενων κτιρίων, κατά την έννοια του άρθρου 1, δεν απαιτείται
οικοδομική άδεια ή έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας.
Ο
ιδιοκτήτης καταθέτει στην οικεία υπηρεσία δόμησης, έγγραφη γνωστοποίηση εργασιών
συνοδευόμενη από φάκελο δικαιολογητικών, που περιλαμβάνει τα παρακάτω:
α)
υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη για το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του χώρου για
την κατασκευή της φυτεμένης επιφάνειας ή συναίνεση συνιδιοκτητών εφόσον
πρόκειται για κοινόχρηστο χώρο του κτιρίου. Ειδικά στην περίπτωση των δωμάτων
και των χώρων, στους οποίους υπάρχει με βάση νόμιμο τίτλο δικαίωμα
αποκλειστικής χρήσης, την υπεύθυνη δήλωση μπορεί να υποβάλει ο δικαιούχος της
χρήσης συγκύριος, χωρίς να είναι απαραίτητη η συναίνεση των υπόλοιπων
συνιδιοκτητών,
β)
υπεύθυνη δήλωση του αναδόχου εκτελεστή του έργου για την ανάληψη ευθύνης ορθής
υλοποίησης του έργου, σύμφωνα με την Τεχνική Έκθεση του στοιχείου δ,
γ)
τεχνική έκθεση αντοχής – στατικής επάρκειας, υπογεγραμμένη από αρμόδιο
μηχανικό,
δ)
Τεχνική Έκθεση Κατασκευής Φυτεμένης Επιφάνειας, όπως καθορίζεται στην παράγραφο
1 της παρούσας,
ε)
αντίγραφο οικοδομικής αδείας ή άλλο στοιχείο, που αποδεικνύει τη δυνατότητα
υπαγωγής στην παρούσα, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο του άρθρου 1 της παρούσας,
στ)
φωτογραφίες του κτίσματος, του περιβάλλοντος αυτού χώρου και της προς φύτευση
επιφάνειας.
Για
τα κτίρια της παραγράφου 1 του άρθρου 21 του ν. 4030/2011, απαιτείται σύμφωνη
γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (ΣΑ).
Για τα
κηρυγμένα διατηρητέα κτίρια ή νεότερα μνημεία, απαιτείται επιπροσθέτως η
σύμφωνη γνώμη του φορέα προστασίας τους.»
Σε κάθε
υπηρεσία δόμησης τηρείται ειδικό Μητρώο «Φυτεμένων Επιφανειών», που
ενημερώνεται με τις κατά τα άνω υποβαλλόμενες γνωστοποιήσεις.»
Επίσης με την ίδια Υπουργική Απόφαση καθορίζονται
τα περιεχόμενα της τεχνικής έκθεσης:
«ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΦΥΤΕΜΕΝΗΣ
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ
Η Τεχνική Έκθεση Κατασκευής Φυτεμένης
Επιφάνειας αποτελείται από:
1) Τεχνική Έκθεση, η οποία περιλαμβάνει:
α. βασικές
πληροφορίες του έργου, όπως: δομικά χαρακτηριστικά στέγης/δώματος,
κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής, συνθήκες περιβάλλοντος στην επιφάνεια που
θα εγκατασταθούν τα φυτά κλπ, επιλογή του τύπου πράσινου δώματος (εκτατικού,
ημιεντατικού, εντατικού),
β. περιγραφή
των προς μελέτη εργασιών, επιλογή των υλικών υποδομής/διαστρωμάτωσης
μετά το στρώμα υγρομόνωσης (αντιρριζική μεμβράνη, αποστραγγιστικό σύστημα,
φίλτρα, υποστρώματα ανάπτυξης φυτών), των φυτικών ειδών (είδη σπόρων, είδη
φυτών, περιγραφή των ιδιοτήτων τους, πίνακας φυτικού υλικού, μεθόδου
εγκατάστασης κλπ), της μεθόδου άρδευσης, περιγραφή του τρόπου λειτουργίας και
της διάταξης του αρδευτικού δικτύου, υπολογισμός βάρους/φορτίων και αναλυτική
περιγραφή των εργασιών για την εγκατάσταση όλων των παραπάνω αναφερομένων,
καθώς και πρόγραμμα διαχείρισης όλων των φυτεμένων επιφανειών.
2) Τεχνικές προδιαγραφές, οι οποίες αφορούν:
α. την
υποδομή και περιλαμβάνουν τα τεχνικά χαρακτηριστικά όλων των υλικών και
περιγράφουν πλήρως τα υλικά κατασκευής, το βάρος κάθε υλικού ξεχωριστά, τις
διαστάσεις, την αντοχή, την αποστραγγιστική ικανότητα, την αποθηκευτική
ικανότητα σε νερό, μηχανική αντοχή και όλα τα σχετικά τεχνικά χαρακτηριστικά,
β. το
φυτικό υλικό, και περιλαμβάνουν τις προδιαγραφές των φυτικών ειδών (είδη
μίγματος σπόρων και επί τοις % αναλογίες, είδη φυτών), πίνακα φυτικού υλικού,
(όνομα, λατινικό όνομα, ύψος, περίμετρος κορμού, μέγεθος φυτοδοχείου),
γ. το
δίκτυο άρδευσης, και περιλαμβάνει τα τεχνικά χαρακτηριστικά και
περιγραφή όλων των επί μέρους υλικών και εξαρτημάτων του δικτύου άρδευσης
(υλικό κατασκευής και όρια - παροχής και πίεσης - λειτουργίας αυτών.
3) Σχέδια απεικόνισης των ανωτέρω (κατόψεις,
τομές, λεπτομέρειες, κλπ).»
Όπως αναφέρεται και στο «ΤΕΥΧΟΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ για την
εφαρμογή του Ν. 4067/12 (Ν.Ο.Κ)» :
1. Για την κατασκευή φυτεμένων επιφανειών στα δώματα,
στις στέγες και στους υπαίθριους χώρους κτιρίων που υλοποιούνται σε νέα κτίρια με
άδειες δόμησης, ακολουθούνται οι καθοριζόμενες διαδικασίες πληρότητας και ελέγχου
του ν. 4030/2011 «Νέος τρόπος έκδοσης αδειών δόμησης, ελέγχου κατασκευών και λοιπές
διατάξεις» (ΦΕΚ249/Α/25−11−11), όπως ισχύει, με την πρόσθετη υποβολή Τεχνικής Έκθεσης
Κατασκευής Φυτεμένης Επιφάνειας δώματος ή στέγης ή υπαίθριου χώρου, το περιεχόμενο
της οποίας καθορίζεται στο παράρτημα που συνοδεύει την υπ’ αριθμ 911/9-1-2012 Υπουργική
Απόφαση «Όροι, προϋποθέσεις και διαδικασία κατασκευής φυτεμένων επιφανειών σε δώματα,
στέγες και υπαίθριους χώρους κτιρίων». (ΦΕΚ14/Β/2012).
2. Για τα υφιστάμενα κτίρια, δεν
απαιτείται άδεια δόμησης ή έγκριση εργασιών δόμησης μικρής κλίμακας, αλλά ακολουθείται
η διαδικασία της προ 48 ωρών έγγραφης ενημέρωσης της παρ. 3 του άρθρου 4 του παρόντος
νόμου. Η ανωτέρω ενημέρωση θα συνοδεύεται από φάκελο δικαιολογητικών, το περιεχόμενο
του οποίου καθορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 2 της υπ’ αριθμ. 911/9-1-2012 Υπουργικής
Απόφασης.
Σύμφωνα με το άρθρο 48 του Ν.4178/2013 με το οποίο τροποποιείται ο
Ν.4067/21012 (ΝΟΚ) κάθε κατασκευή φυτεμένων δωμάτων και φυτεμένων επιφανειών
απαιτεί τουλάχιστον Έγκριση Εργασιών Μικρής Κλίμακας.
«Άρθρο 48. Παρ.2. Έγκριση
εργασιών μικρής κλίμακας, απαιτείται για τις ακόλουθες εργασίες
σε κτίρια που υφίστανται
νόμιμα:
κ. Η κατασκευή φυτεμένων δωμάτων και φυτεμένων επιφανειών.»
Όλα τα παραπάνω
που αφορούν στο άρθρο 18 του ΝΟΚ καθώς και στα πλεονεκτήματα που δίνει στον ιδιοκτήτη του κτιρίου (αρθ. 19 § 2α και 2γ), εφαρμόζονται στα εντός εγκεκριμένου
ρυμοτομικού σχεδίου και σε νομίμως υφιστάμενους οικισμούς χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό
σχέδιο.
Βέβαια για τα εκτός σχεδίου για τα οποία δεν ισχύουν τα
άρθρα 18 και 19 του ΝΟΚ, δεν υπάρχει κάποια απαγόρευση για δημιουργία φυτεμένων
δωμάτων αλλά ούτε και αναφορά σχετικά με απαλλαγή από την εφαρμογή των προδιαγραφών και των ειδικών μελετών, καθώς η
δημιουργία τους σχετίζεται άμεσα με άλλες μελέτες του κτιρίου (π.χ. στατική
μελέτη, ενεργειακή μελέτη κλπ), αλλά δεν απολαμβάνουν των πλεονεκτημάτων κυρίως
του άρθρου 19 § 2α και 2γ του ΝΟΚ.
έργο: «Αξιολόγηση
επιδράσεων σχετικά με εγκατάσταση πράσινου σε κτήρια και ανάπτυξη καινοτόμων
υδροπονικών κατασκευών για φυτεύσεις» (HSoB)
