ΤΑΡΑΤΣΟΚΗΠΟΣ...Ο ΚΗΠΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ: Πράσινος τοίχος η κάθετος κήπος , νέοι τρόποι δημιουργίας χώρων πρασίνου

Μανώλης Καπάνταης
Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος
τ. Δ/ντης Πράσινου

Πράσινος τοίχος η κάθετος κήπος , νέοι τρόποι δημιουργίας χώρων πρασίνου

Κατανομή των πράσινων χώρων στην πόλη

Η αλλαγή του κλίματος στις αστικές περιοχές και η δημιουργία βιώσιμων, ανθρώπινων πόλεων, για να είναι δυνατή, πρέπει οι χώροι πρασίνου να έχουν ικανό μέγεθος και να είναι ομοιόμορφα χωροθετημένοι μέσα στον αστικό ιστό, Η αναγκαιότητα διάχυσης της βλάστησης και της κάλυψης των πόλεων με χλωρίδα, δεν είναι απλουστευτική ρομαντική άποψη επιστροφής στη φύση, αλλά αποτελεί σήμερα επιστημονικά τεκμηριωμένη αναγκαιότητα, πιθανότατα τη μοναδική βιώσιμη δυνατότητα του αστικού χώρου ως χώρου ανθρώπινης διαβίωσης.

Δηλαδή είναι αναγκαία η φύτευση όχι μόνο των ελεύθερων χώρων, αλλά και των δομημένων όγκων, δηλαδή των δωμάτων και των όψεων των κτηρίων.

φύτευση των κτιριακών όγκων

Η επίδραση της φύτευσης των όψεων των κτηρίων, είναι πιο σημαντική για την πτώση της θερμοκρασίας της πόλης στο επίπεδο ζωής. Οι μελέτες προσομοιώσεων που πραγματοποιήθηκαν από την Αλεξανδρή Ε. (Alexandri E., 2010), έδειξαν ότι μεγαλύτερη ελάττωση θερμοκρασίας το καλοκαίρι επιτυγχάνεται, για όλες τις περιπτώσεις, με συνδυασμένη φύτευση δωμάτων και όψεων των κτηρίων.

Μπορεί να έχουμε ακούσει για τους πράσινους τοίχους και να νομίζουμε ότι είναι τελευταία μανία σχεδιασμού. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πρέπει να γυρίσουμε πίσω στο 1930. Η ιδέα για τη ζωή πράσινο τοίχο ήταν αρχικά δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από τον Stanley Hart το 1938, ωστόσο, είναι το όνομα του Patrick Blanc που αντηχεί μέσω της βιομηχανίας. Αφού δημιούργησε ένα από τα πιο διάσημους πράσινους τοίχους στο Musee du Quai Branly στο Παρίσι, έχει οριστεί ο νονός του «φυτικού τοίχου », πυροδοτώντας μια επανάσταση στην αειφόρο αρχιτεκτονική.

Πράσινος τοίχος ή αλλιώς κάθετος κήπος, η Green wall, vertical wall, ή living wall είναι τα ονόματα που χρησιμοποιούνται, ονομάστηκε έτσι από τον εμπνευστή του το γάλλο βοτανολόγο Patrick Blanc, οποιαδήποτε κάθετη επιφάνεια κτιρίου η οποία είναι φυτεμένη με φυτά.

Patrick Blanc

Τα πλεονεκτήματα της μετατροπής των γκρι χώρων σε χώρους πρασίνου που ζουν, όχι μόνο επηρεάζουν τα άτομα που χρησιμοποιούν το χώρο, αλλά και βοηθούν στην αποκατάσταση και κατασκευή οικοσυστημάτων που μπορεί αλλιώς να μην υπήρχαν. Ο πράσινος τοίχος δείχνει ότι το πράσινο στους τοίχους είναι μια μορφή πράσινης τεχνολογίας. Ο πράσινος τοίχος ενσωματώνει την αρχιτεκτονική με τη φύση και δημιουργεί λύσεις για αειφόρο ανάπτυξη και έργα τέχνης.

Σε μια χώρα όπου οι πόλεις ασφυκτιούν από τις υψηλές ποσότητες τσιμέντου και βιομηχανικών υλικών, μπορεί πλέον να υπάρχει χώρος πρασίνου;

Ένας πράσινος τοίχος δεν είναι τίποτα άλλο από τη δημιουργία ενός μικρού κήπου σε εσωτερικό ή εξωτερικό τοίχο.

Η μεγάλη επιτυχία τους (βασίζεται και σε εσωτερικούς χώρους), βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, μειώνουν τη θερμοκρασία το καλοκαίρι και αυξάνουν την παραγωγικότητα. Η εφαρμογή τους σε εξωτερικούς χώρους βελτιώνει το μικροκλίμα, απορροφά νερό της βροχής, προστατεύει την τοιχοποιεία από τον κρύο αέρα και έτσι μειώνεται η κατανάλωση ενέργειας και όπως όλα τα φυτά και δέντρα μειώνουν το θόρυβο.

Τα πλεονεκτήματα των πράσινων τοίχων είναι πάρα πολλά γι αυτό η χρήση τους έχει εξαπλωθεί πολύ στο εξωτερικό και κάνουν μικρά βήματα στη χώρα μας αλλά ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι αυτή είναι μια καλή ευκαιρία για νέες πραγματικά πράσινες επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Οι πράσινοι τοίχοι είναι μεγάλη υπόθεση για εκείνους που δεν έχουν αρκετό χώρο για τη δημιουργία κήπων. Η επιλογή του χώρου που θα χρησιμοποιηθεί για τη κατασκευή πράσινου τοίχου, είναι επιθυμία του πελάτη.

Οι πράσινοι τοίχοι μπορούν να σχεδιαστούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη υπό το φως των ειδικών συμβουλών και εμπειρογνωμόνων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να αποφασίσουν σχετικά με το συνολικό σχεδιασμό, συμπεριλαμβανομένης και της διαβούλευσης σχετικά με το ποια φυτά θα χρησιμοποιηθούν από εκείνους που θα επιβιώσουν στις συγκεκριμένες συνθήκες , έτσι ώστε να είναι δυνατό να δημιουργήσουμε ένα προσαρμοσμένο μοτίβο. Γι αυτό το λόγο τα συστήματα αυτά αν και εντυπωσιακά χρειάζονται εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό για την εφαρμογή.

Οι πράσινοι τοίχοι οργανώνονται σε πάνελ από πλέγματα που περιλαμβάνουν συστήματα μονάδων από φυτοδοχεία, που σημαίνει ότι υπάρχει ένας πράσινος τοίχος που είναι κατάλληλος για κάθε χώρο.

Κάθε χρόνο η δημιουργία τέτοιων κήπων γίνεται πιο προσιτή αφού η βιομηχανία έχει στραφεί προς την παραγωγή προϊόντων που κάνουν την κατασκευή τέτοιων τοίχων πολύ εύκολη.

Τέτοια πλέγματα υπάρχουν έτοιμα στις αγορές του εξωτερικού αλλά δεν είναι δύσκολο να γίνει μια απλή κατασκευή από υλικά που υπάρχουν ήδη στην Ελληνική αγορά. Η ζήτηση τέτοιων πλεγμάτων για φύτευση είναι τόση πολλή στο εξωτερικό που υπάρχουν εταιρείες που τα πωλούν ήδη φυτεμένα και απλά το εφαρμόζουν στον τοίχο ή ακόμη και σε μορφή περίφραξης.

FLORAFELT 12-POCKET (F12)

Gro-Wall® 4

gro-wall® VERTICAL GARDEN SYSTEM

Τα συστήματα GRO-WALL VERTICAL GARDEN αντιπροσωπεύονται στην Ελλάδα από τα φυτώρια ΤΑΝΙ.

Κάθε πράσινος τοίχος σχεδιάζεται συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας διαφορετικές ποικιλίες για την εγκατάσταση της βλάστησης οι οποίες μπορούν να ποικίλουν στο χρώμα, στην ανάπτυξη και στην ανθοφορία για να δημιουργήσουν τέχνη, και όχι έναν χορτοτάπητα στη πλευρά του κτιρίου.

Η νέα μέθοδος «πράσινου τοίχου» η «κάθετου κήπου» απαιτεί την προσαρμογή πάνω στον τοίχο ειδικής υποδομής, η οποία αποτελείται από πλέγματα με φυτοδοχεία όπως προαναφέραμε, κατάλληλο εδαφικό υπόστρωμα, αλλά όχι χώμα, αυτόματο σύστημα ποτίσματος και, βέβαια, φυτά. Το αποτέλεσμα είναι τόσο πρακτικό όσο και διακοσμητικό. Το ειδικό εδαφικό υπόστρωμα, χρησιμοποιείται μόνο για τη στήριξη και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος, ενώ τα φυτά καλλιεργούνται «υδροπονικά», δηλαδή παίρνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία μέσα από το νερό, χωρίς να χρειάζονται χώμα, που θα επιβάρυνε την κατασκευή με υπερβολικό βάρος. Οι φυτικές συνθέσεις των «κάθετων κήπων» είναι εμπνευσμένες από την αυτοφυή βλάστηση σε βράχια και κορμούς δέντρων.

Ποιοι τύποι εγκαταστάσεων χρησιμοποιούνται στη κατασκευή πράσινων τοίχων;

Όπως κάθε ζωντανός ο πράσινος τοίχος είναι μοναδικά σχεδιασμένος για ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, οι δε μορφές όλων των τοίχων είναι διαφορετικές.

Η κατασκευή των πράσινων τοίχων έχει υψηλό κόστος ;

Όπως με όλες τις νέες τεχνολογίες τα συστήματα για τη κατασκευή πράσινων τοίχων δεν είναι φτηνά, αλλά υπάρχουν μια σειρά από διαφορετικά επίπεδα τιμολόγησης που ταιριάζουν με το κάθε προϋπολογισμό.

Πως μπορούμε να ξεκινήσουμε να σχεδιάσουμε ένα πράσινο τοίχο;

Πολλές από τις ίδιες αρχές που χρησιμοποιούνται στο σχέδιο των παραδοσιακών κήπων εφαρμόζονται στο σχεδιασμό και τη κατασκευή πράσινου τοίχου δηλαδή για παράδειγμα, η αντίθεση στο φύλλωμα, το σχήμα, η μορφή, το χρώμα, η υφή, κλπ. Στην πραγματικότητα, η έννοια της αντίθεσης είναι ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία σχεδιασμού που εξετάζουμε κατά τη δημιουργία του πράσινου τοίχου. Η χρήση αυτής της υποκειμενικής αρχής μας δίνει τη δυνατότητα να επιλέξουμε και να καθορίσουμε τις κατευθυντήριες γραμμές για τη κατασκευή μας .

Αντίθεση στην υφή. Κατά την επιλογή των φυτών κατά την οποία αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την εγκατάσταση βλάστησης , αρχίζουμε από την τακτοποίηση τους δίπλα το στο άλλο για να τονίσουμε την αντίθεση μεταξύ των διαφορετικών υφών. Για παράδειγμα, εάν προγραμματίζουμε να φυτεύσουμε τις φουντωτές φτέρες, θα τοποθετήσουμε δίπλα τους φυτά που έχουν πιο τολμηρά διαμορφωμένα φύλλα (όπως τα πολυετή heucheras η κοραλλιογενείς καμπάνες) .

Αντίθετες υφές μας δίνουν πολύ καλό αποτέλεσμα, αν δημιουργήσουμε μια παλέτα και έχουμε επιλέξει το χρώμα των φυτών μονοχρωματικό. Να φανταστούμε ένα καταπράσινο ζωντανό πράσινο τοίχο, με υφές που είναι παρόμοιες, θα μας δώσει ένα βαρετό αποτέλεσμα.

Αυτό είναι το σχέδιο που εμφανίζει τα διαφορετικά είδη φυτών που χρησιμοποιούνται στο πράσινο τοίχο.

Πράσινος τοίχος εκτός κτιρίου

«Τα φυτά για τον εξωτερικό που έχουν επιλεγεί με βάση τη ζώνη των κλιματικών δεδομένων, είναι σημαντικό να χρησιμοποιηθούν στις σωστές εγκαταστάσεις βλάστησης και στις σωστές ζώνες. Φυτά που έχουν επιλεγεί για να επιβιώσουν δε μπορεί να είναι σε μια γεωγραφική ζώνη που είναι βορειότερα η νοτιότερα από τη συγκεκριμένη θέση του κλίματος. Για παράδειγμα, εάν είμαστε στη Κρήτη δεν θα επιλέγαμε φυτά για τις εγκαταστάσεις του πράσινου τοίχου που θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε ένα πιο βόρειο κλίμα όπως στα Γιάννενα. Ως εκ τούτου, για τις νότιες περιοχές επιλέγουμε τα περισσότερα είδη των φυτών από μια ευρύτερη γκάμα που είναι διαθέσιμη και που μπορεί να αναπτυχθούν στη συγκεκριμένη περιοχή» .

Τα είδη των φυτών που επιβιώνουν και ευδοκιμούν στις συνθήκες του πράσινου τοίχου έχουν ένα ευρύ φάσμα των ανοχών.

Ορισμένα φυτά είναι πολύ επιλεκτικά και εκφυλίζονται πολύ γρήγορα, έτσι π.χ. εάν δεν ποτίζουμε αρκετά, και άρα θα αποτυγχάνουν πολύ γρήγορα. Ενώ άλλα φυτά έχουν λίγο περισσότερο από μια περίοδο ανάπτυξης , όπου δεν ξεραίνονται τόσο γρήγορα και είναι σε θέση να πραγματοποιούν καλύτερη προσαρμογή στο περιβάλλοντα χώρο τους,»

Το χειμώνα, τα φυτά πέφτουν σε λήθαργο , αλλά η αισθητική των πράσινων τοίχων σε όλες τις εποχές είναι κάτι που θεωρείται και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά το στάδιο του σχεδιασμού.

Πράσινος τοίχος εντός κτιρίου

«Οι εσωτερικές εγκαταστάσεις βλάστησης είναι εντελώς διαφορετικές από εκείνες που χρησιμοποιούνται σε εξωτερικούς τοίχους. Οι εσωτερικές εγκαταστάσεις είναι τροπικές» .

Οι πράσινοι τοίχοι εντός του κτιρίου μπορεί να χωριστούν σε τρείς κατηγορίες :

Πράσινος τοίχος σε κατοικία

Πράσινος τοίχος σε χώρο εργασίας

Πράσινος τοίχος σε επαγγελματικό χώρο

Αμέτρητες οι τοξίνες είναι σε επαφή σε μας, από το εσωτερικό περιβάλλον του σπιτιού, όπως η φορμαλδεΰδη, πτητικές οργανικές χημικές ουσίες, τριχλωροαιθυλένιο, μονοξείδιο του άνθρακα και βενζόλιο για να αναφέρουμε μόνο μερικές από αυτές. Το 95% αυτών είναι μέσα στα αρώματα, αποσμητικά, κρέμες σώματος, προϊόντα καθαρισμού, χρώματα, νέα χαλιά, καπνό, σαμπουάν, βενζίνη και άλλα προϊόντα πετρελαίου , όπως η ακετόνη, καμφορά, βενζίνη, αλδεϋδες, αιθανόλη, και άλλα. Εδώ και καιρό είναι γνωστό, ειδικά και μετά από έρευνα της ΝΑΣΑ στη δεκαετία του 1980, ότι ορισμένα φυτά καθαρίζουν τον αέρα σε εσωτερικούς χώρους όπως η Φτέρη, η Καλαθέα, η Σεφλέρα, η Δράκαινα κ.λ.π η προσθήκη λοιπόν εγκατάστασης βλάστησης στο σπίτι μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του εσωτερικού αέρα και το πράσινο στους εσωτερικούς τοίχους κάνει ακριβώς αυτό, όπως τα μεμονωμένα φυτά ,αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα και που μπορεί να ωφελήσει τους ενοίκους του κτιρίου. Η καλλιέργεια ενός κάθετου κήπου στο εσωτερικό είναι το ίδιο με την καλλιέργεια φυτών σε φυτοδοχεία στο μπαλκόνι στην αυλή ή σε εσωτερικούς χώρους. Η εγκατάσταση χρειάζεται την ίδια διαδικασία . Είναι μια αρκετά απλή διαδικασία που βασίζεται σε ένα κρεμαστό σύστημα από φυτοδοχεία, νερό και χώμα. Ανάπτυξη ενός κήπου στο κάθετο τοίχο στο εσωτερικό είναι ο τέλειος τρόπος να αποκτήσουμε μυρωδικά φυτά χωρίς να διαθέσουμε πολύτιμο χώρο της κουζίνας.

Ο πράσινος τοίχος ωφελεί το προσωπικό στον εργασιακό του χώρο ;

Απλά μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το άτομο που βρίσκεται κοντά στα φυτά, αυτό μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στην ευημερία του. Πράγματι, οι μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και να βλέπει τη φύση στο περιβάλλον εργασίας μπορεί να αυξήσει την ικανοποίηση του στην εργασία. Η εγκατάσταση ενός πράσινου τοίχου είναι η αιχμή της υποδομής που στέλνει επίσης ένα μήνυμα στους εργαζομένους που απασχολούνται σε μια εταιρεία ότι βρίσκονται σ’ ένα ευχάριστο εργασιακό περιβάλλον.

Η παρουσία του πράσινου τοίχου εάν εγκατασταθεί σε ένα περιβάλλον γραφείων, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη παραγωγικότητα των εργαζομένων και γενική υγεία, δεδομένου ότι με το καθαρότερο αέρα που υπάρχει στο χώρο οδηγεί σε μεγαλύτερη συγκέντρωση, υγιεινή στους υπαλλήλους και με λιγότερες μέρες ασθενείας.

Ο πράσινος τοίχος σε επαγγελματικό χώρο ( καφέ, εστιατόρια) βοηθά τους πελάτες να βρίσκονται κοντά στη φύση , σε ένα ειδυλλιακό χώρο για να περάσουν ευχάριστα το χρόνο τους. Μπορούμε να δούμε τη διαφορά όταν το καφέ η το εστιατόριο περιστοιχίζεται από πράσινους τοίχους η διαχωριστικά με πράσινους τοίχων αντί του διαχωριστικού νάιλον και του κενού τοίχου που δημιουργεί μη φιλικούς χώρους.

Ένας πράσινος τοίχος είναι δύσκολο να διατηρηθεί;

Η απλή απάντηση είναι ναι, αλλά οι πελάτες δεν είναι γνώστες για την αντιμετώπιση της αρχικής συντήρησης.

Για να εξασφαλιστεί η επιτυχία του πράσινου τοίχου η συντήρηση είναι κρίσιμο στοιχείο. Οι περισσότερες εταιρείες η κατασκευαστές επιμένουν σε μια υποχρεωτική ενός έτους συντήρηση. Κάθε περιοχή έχει ένα μικροκλίμα. Για παράδειγμα, σε μια αυλή μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικό από ό, τι είναι έξω, ή δίπλα από την πόρτα. Μέχρι να εγκαταστήσουμε ένα πράσινο τοίχο, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για τις ακριβείς συνθήκες. Αυτός είναι ο λόγος που η συντήρηση, καθώς και η εγγύηση ενός έτους, είναι σημαντικό για τη διαχείριση των προσαρμογών που απαιτούνται στο μικροκλίμα.

Ας δούμε δύο απλά σημεία για τη ζωή του πράσινου τοίχου, το πότισμα και τη λίπανση.

Οι περισσότεροι πράσινοι τοίχοι σχεδιάζονται με ένα σύστημα στάγδην άρδευσης, το οποίο μεγιστοποιεί τη χρήση του νερού και έχει ρυθμιστεί χρησιμοποιώντας ένα αυτοματοποιημένο σύστημα για το πόσες φορές είναι αναγκαία η άρδευση, για την ελαχιστοποίηση των αποβλήτων μετά από το πότισμα.

Η λίπανση των φυτών είναι μία από τις σημαντικότερες πτυχές στην ανάπτυξη και στην επιβίωση τους. Για τη λίπανση είναι αναγκαίο να ερωτηθεί ένας ειδικός στον τομέα. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει επίσης να προσθέσουμε ένα λιπαντικό σύστημα, λιπαντήρα για μεγαλύτερη επιτυχία.

Οι πράσινοι τοίχοι είναι σημαντικός τρόπος ανάπτυξης του πρασίνου στη πόλη και τρόπος για νέα εμπορική δραστηριότητα.