Φυτεμένα δώματα - Roof gardens

Εισαγωγή

Ως Φυτεμένο δώμα/στέγη ορίζεται το σύνολο ή τμήμα της επιφάνειας δώματος, στέγης, εξώστη, οροφής υπόγειων χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και άλλων δομημένων επιφανειών όπου πραγματοποιούνται παρεμβάσεις, σύμφωνα με τις αρχές της επιστήμης και της τεχνικής για την εγκατάσταση βλάστησης. Στον ορισμό αυτό δηλαδή περιλαμβάνονται κήποι σε οποιαδήποτε στάθμη από το φυσικό έδαφος. Είναι κατάλληλος όρος για χώρους στην στέγη που δίνουν την δυνατότητα πρόσβασης κοινού, ενσωματώνουν αναψυχή, διασκέδαση και υπαίθριο χώρο διαβίωσης για τους κατοίκους του κτιρίου ή επισκέπτες. Μια πράσινη στέγη μπορεί να μην παρέχει πρόσβαση αλλά είναι κατασκευασμένη με έμφαση στη βελτίωση της μόνωσης, της συνολικής ενεργειακής απόδοσης ή και τη μείωση του κόστους ψύξης και θέρμανσης μέσα σε ένα κτίριο. 

Η εγκατάσταση φυσικής βλάστησης, στις οροφές των κτιρίων, μπορεί να αντισταθμίσει σημαντικά αρκετά από τα περιβαλλοντικά προβλήματα των αστικών κέντρων και να υποκαταστήσει, ποσοστό από τους χώρους πρασίνου που απουσιάζουν από τις σύγχρονες πόλεις. Οι στέγες, αποτελούν ως και το 32% της οριζόντιας επιφάνειας των δομημένων περιοχών, είναι σημαντικοί παράγοντες της κατανάλωσης ενέργειας και της ανθεκτικότητας των κτιρίων στο νερό της βροχής. Στη Γερμανία τοποθετούνται περίπου 930.000 τ.μ πράσινων οροφών ετησίως. Στη Σουηδία, όλα τα νέα κτίρια έχουν υποχρέωση να ξαναδημιουργήσουν το φυσικό χώρο που χρειάστηκαν για να χτιστούν. Στην Ελλάδα, η ανάπτυξη φυτεμένων δωμάτων βρίσκεται ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο.

Οι στόχοι της δημιουργία φυτεμένων δωμάτων στις οροφές των κτιρίων διακρίνονται σε :

1. Περιβαλλοντικούς: αύξηση του ποσοστού της βλάστησης στον αστικό ιστό, δημιουργία νέων υπαίθριων χώρων πρασίνου, μείωση της ηχορρύπανσης, διαχείριση των ομβρίων υδάτων.
2. Ενεργειακούς: βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, εξοικονόμηση ενέργειας.
3. Τεχνοοικονομικούς: μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της στέγης, δυνατότητα συγκράτησης νερού από βροχοπτώσεις, μείωση απορροής, ενίσχυση της ηχομόνωσης και θερμομόνωσης, προστασία από πιθανότητα πυρκαγιάς. 

Τύποι φυτεμένου δώματος

Διακρίνονται τρεις τύποι φυτεμένου δώματος/στέγης, ανάλογα με την χρήση τους, τα είδη των επιλεγμένων φυτών που αναπτύσσονται σε αυτά, το ύψος εφαρμογής του συστήματος υποδομής, και τους παράγοντες που επηρεάζουν την συντήρησή του.

Eκτατικός τύπος (extensive green roof)

 Το φυτεμένο δώμα εκτατικού τύπου αποτελείται από σύστημα υποδομής και ειδικό ελαφρύ υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών ύψους 10 έως 15εκ., το οποίο μαζί με το φυτικό υλικό δημιουργεί ένα μόνιμο οικοσύστημα για τη συντήρηση του οποίου απαιτείται ελάχιστη φροντίδα. Το κορεσμένο φορτίο κυμαίνεται από 80 ως 150 kg/m2. Το περιορισμένο βάρος της κατασκευής στο σύνολο της επιτρέπει την εγκατάσταση της σχεδόν σε οποιαδήποτε οροφή με κλίση έως και 35ο. Ιδανικά για αυτό το είδος είναι τα φυτά χαμηλής βλάστησης, όπως φυτικοί τάπητες, χλοοτάπητες, αγριολούλουδα και φυτά εδαφοκάλυψης με επιφανειακό ριζικό σύστημα που αναβλαστάνουν εύκολα. Μπορούν να συνδυαστούν οι ακόλουθες μορφές βλάστησης Sedum sp, Sedum και ποώδη φυτά, Sedum-αγρωστώδη - και ποώδη φυτά, αγρωστώδη και ποώδη φυτά.

Hμιεντατικός τύπος (semi-intensive green roof)

Το φυτεμένο δώμα ημιεντατικού τύπου αποτελείται από σύστημα υποδομής και ειδικό ελαφρύ υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών ύψους 15 έως 25εκ., με κορεσμένο φορτίο που κυμαίνεται από 150 έως 280 kg/m2. Εφαρμόζεται σε επίπεδες οροφές και απαιτεί βασική συντήρηση (άρδευση, λίπανση, κλπ). Η ποικιλία των ειδών που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνει χλοοτάπητες, ποώδη φυτά και μικρούς / μεσαίους θάμνους με υπέργεια ανάπτυξη έως 60 cm.

Eντατικός τύπος (intensive green roof)

Το σύστημα αυτό συνίσταται στη δημιουργία ενός κήπου, σε σύστημα υποδομής με υπόστρωμα 15-150 εκ. και κορεσμένο φορτίο τουλάχιστον 250 kg/m2. Αυτός ο τύπος «πράσινης στέγης»/φυτεμένου δώματος απαιτεί τακτική συντήρηση (άρδευση, λίπανση, κλπ.) και περιλαμβάνει ποικιλία φυτών όπως πολυετή φυτά, γρασίδι, θάμνους μεγάλης ανάπτυξης, μικρά και μεσαία δένδρα.

Υλικά κ΄ κατασκευή

Το φυτεμένο δώμα αποτελείται από ένα σύστημα πολυεπίπεδης διαστρωμάτωσης εξειδικευμένων υλικών το οποίο τοποθετείται πάνω από την μεμβράνη στεγανοποίησης και αποτελεί την υποδομή για την εγκατάσταση βλάστησης (αντιρριζική μεμβράνη, αποστραγγιστικό σύστημα, φίλτρα, υποστρώματος ανάπτυξης φυτών), την βλάστηση και το δίκτυο άρδευσης για την διαχείριση της βλάστησης.

Μια τυπική τομή υποδομής φυτεμένου δώματος/στέγης από κάτω προς τα πάνω είναι η εξής:

• Κατασκευή δώματος με εφαρμογή στρώσης στεγανοποίησης
• Μεμβράνη αντιρριζικής προστασίας
• Υπόστρωμα προστασίας και συγκράτησης υγρασίας
• Αποστραγγιστική – αποθηκευτική στρώση .
• Διηθητικό φύλλο συγκράτησης υποστρώματος ανάπτυξης
• Υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών
• Βλάστηση

Πηγές

• 'Κατευθυντήριες οδηγίες φυτοτεχνικής μελέτης κατασκευής και συντήρησης φυτεμένων δωμάτων/στεγών'.ΓΕΩΤΕΕ
• Σημειώσεις κ παραδόσεις σεμιναρίου ‘Σχεδιασμός, Εγκατάσταση και Συντήρηση Φυτεμένων Δωμάτων’ ΠΕΕΓΕΠ – ΓΕΩΤΕE       αποhttp://agribusinessexpert.blogspot.gr