Οφέλη των Φυτεμένων Δωμάτων -Ταρατσόκηπων εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας

 Οφέλη των  Roof Gardens εκτός από την εξοικονόμηση ενέργειας

της Πέτρα Μίχαλιτς.  Βραβείο Innovation for Climate Change στο EIT Climate-KIC Πώς μπορεί η κορυφή του κτιρίου σε μια πυκνή αστική περιοχή να γίνει πράσινη και άνετη (πηγή: Pixaby)

        Λόγω της συνεχιζόμενης πληθυσμιακής αύξησης και της αστικοποίησης, όπου συνεχίζουμε να χάνουμε φυσικές περιοχές, η ανάγκη ανάκτησης περιοχών πρασίνου γίνεται κρίσιμη για να μετριαστεί ο αρνητικός αντίκτυπος της ανάπτυξης και να διατηρηθεί κάποιο επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας διαβίωσης.

    Η ηλιακή ακτινοβολία θερμαίνει το σκυρόδεμα, την άσφαλτο και άλλα ανθρωπογενή υλικά πολύ πιο γρήγορα και πιο ζεστά από ότι θερμαίνει τα φυτά και το πράσινο και έχουν πολυ μεγάλη Θερμοχωρητικότητα. Το αποτέλεσμα είναι μια μεγάλη ζώνη αύξησης της θερμοκρασίας που ονομάζεται θερμική νησίδα που βρίσκεται σε αστικά περιβάλλοντα όλο το χρόνο.

    Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλες δαπάνες ενέργειας καθώς και χρήματα, ενώ χρησιμοποιούμε κλιματιστικά για να μειώσουμε τη θερμοκρασία εντός των οικιών και χώρων όπου ενεργούμε, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην υπερθέρμανση του πλανήτη που επηρεάζει αρνητικά τη φύση και το περιβάλλον.

        Αυτό είναι όπου ένας roof garden ή μια πράσινη στέγη αποτελεί μια εξαιρετική λύση. Δεν έχει μόνο οικολογικά και αισθητικά οφέλη αλλά και οικονομικά και ψυχολογικά. Είναι γνωστό ότι τα φυτά καθαρίζουν τον αέρα και παράγουν οξυγόνο απορροφώντας CO2 και άλλους ρύπους.

    Η συνεχιζόμενη έρευνα και καινοτομία συνεχίζει να αναπτύσσει την τεχνική πλευρά των φυτεμένων στεγών, επιτρέποντάς τους να γίνουν μέρος της τυπικής κατασκευής κτιρίων που βλέπουμε σήμερα παγκοσμίως.

    Μια πράσινη στέγη/ταρατσόκηπος μπορεί να είναι μια στέγη κτιρίου που καλύπτεται πλήρως ή εν μέρει με φυτά.

    Απαιτείται να περιλαμβάνει πρόσθετα στρώματα όπως φράγμα ρίζας, αποστράγγιση και συστήματα άρδευσης. Υπάρχει διάκριση μεταξύ δοχείων κήπου όπου τα φυτά καλλιεργούνται σε γλάστρες και πράσινες στέγες, αν και η γνώμη διαφέρει. Το έδαφος κάτω από τα φυτά αποτελείται συνήθως από ένα μέσο, πλούσιο σε μέταλλα και χαμηλή σε οργανική ουσία.

         Είναι ένα μέρος όπου μπορείτε να συναναστραφείτε με την οικογένεια, τους φίλους, τους γείτονές σας φέρνοντας την κοινότητα πιο κοντά και την αίσθηση του ανήκειν ανεξάρτητα από την ηλικία, την τάξη, τη θρησκεία ή την εκπαίδευση.

        Μελέτες δείχνουν ότι μια στέγη που εκτίθεται στον ήλιο μπορεί να ζεσταθεί έως και 70 ºC μια ηλιόλουστη μέρα, αλλά όταν καλύπτεται από φυτά παραμένει στους 25 ºC. Αυτό είναι  εκπληκτικό και έχει ως αποτέλεσμα σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας. Υπάρχουν επίσης πλεονεκτήματα μακροζωίας υλικών που εμποδίζουν την καταστροφή της μεμβράνης της οροφής προστατεύοντας από την υπεριώδη ακτινοβολία και μετριάζοντας το ακραίο εύρος θερμοκρασίας.

    Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι η ικανότητά τους να διαχειρίζονται τις βροχοπτώσεις, καθιστώντας τις πιο καθαρές ενώ παράλληλα μειώνουν την ποσότητα της, ελαφρύνοντας με αυτόν τον τρόπο την επιβάρυνση των αποχετευτικών συστημάτων. Στη φύση μετά τη βροχή ή το χιόνι το νερό πέφτει στο έδαφος και η βροχόπτωση κινείται μέσα στο έδαφος. Καναδοί ερευνητές ανακάλυψαν ότι το roof garden μείωσε την ποσότητα της απορροής κατά 75% και καθυστέρησε τον χρόνο απορροής κατά 45 λεπτά, κάτι που βοηθάει πολύ στα υπάρχοντα κυρίως υπερφορτωμένα συστήματα αποχέτευσης.

    Υπάρχουν τρεις τύποι πράσινων στεγών: οι εντατικού τύπου στέγες, οι οποίες είναι  με ελάχιστο βάθος 25 cm, και μπορούν να υποστηρίξουν μια ευρύτερη ποικιλία φυτών, αλλά είναι βαρύτερες και απαιτούν περισσότερη συντήρηση,  και οι εκτατικού τύπου  στέγες, οι οποίες είναι ρηχές και κυμαίνονται σε βάθος από 8 cm έως 15 cm που είναι πιο ελαφριά. Μια έντ τ΄υυγη μπορεί να μοιάζει πολύ με πάρκο της πόλης. Ενδιάμεσα υπάρχουν ημι-εντατικές πράσινες στέγες, οι οποίες καλλιεργούνται από 12 cm έως 25 cm.

 

Πράσινη όαση στο κέντρο της πόλης που προσφέρει όμορφο καταφύγιο για να απολαύσουν οι κάτοικοι (πηγή: pixaby)

    Μπορούν να καλύψουν κάθε λογής κτίρια  π.χ. επαγγελματικά, οικίες, βιομηχανικά, δημοτικά ή γκαράζ.

    Σε αστικές περιοχές στην Ολλανδία, μπορούν να βρεθούν σε λεωφορεία ακόμη και στην οροφή των στάσεων λεωφορείων. Αυτός είναι ένας πολύ καλός τρόπος παροχής ενδιαιτημάτων για τις μέλισσες και άλλα έντομα.

    Πολλοί δήμοι, αρχίζουν να συνειδητοποιούν πολλά οφέλη από τις πράσινες στέγες και ορισμένες πόλεις όπως το Σικάγο και η Νέα Υόρκη, ενθαρρύνουν τους πολίτες να εγκαταστήσουν πράσινες στέγες.

    Οι πόλεις μας έχουν μεγάλες δυνατότητες να εισάγουν πράσινες στέγες σε πολλά κτίριά τους, γεγονός  που θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω κινήτρων από τις κρατικές & δημοτικές αρχές. Η αποτελεσματικότητα είναι πολυ μεγάλη όταν κατασκευάζονται σε μεγλάλκα κτήρια με μεγαλη  και ενεργοβόρα χρήση κλιματισμού  όπως κτήρια γραφείων, νοσοκομεία κ.α αφου θα μειωθεί σημαντικά η ενεργεία για να βελτιωθούν οι μεγ΄λαλες καλοκαιρινές θερμοκρασίες.

  Αφού απαριθμήσετε τα τόσα πολλά πλεονεκτήματα, και θελήσετε να  πραγματοποιήσετε ένα ανάλογο έργο,  αρχιτέκτονες τοπίου και εξιδεικευμένοι εργολάβοι πρασίνου προσφέρουν μεγάλη βοήθεια στη δημιουργία, επομένως είναι καλό να συμβουλευτείτε τους επαγγελματίες πριν φυτέψετε τη δική σας πράσινη στέγη.

 

      Roof garden σχεδιασμένο να μοιάζει με δημόσιο πάρκο (πηγή: pixaby)

Μανώλης Καπάνταης  

Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος 

  τ. Δ/ντης Πράσινου

Απέναντι στα ακραία κλιματικά φαινόμενα: καινοτόμες λύσεις για αστικά περιβάλλοντα

 

Απέναντι στα ακραία κλιματικά φαινόμενα: καινοτόμες λύσεις για αστικά περιβάλλοντα

Ο Δεκέμβριος είναι μια ιδιαίτερη εποχή του χρόνου, όταν κοιτάμε πίσω στη χρονιά που τελειώνει με απολογισμό , και το πιο σημαντικό, κάνουμε σχέδια για τη χρονιά που έρχεται. Οι αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς επικεντρώνονται συχνά σε πράγματα που έχουν πραγματικά σημασία – υγιή και ευτυχισμένη ζωή. Η προσωπική μας ευημερία συνδέεται επίσης με το υγιές περιβάλλον γύρω μας. Ας σκεφτούμε λοιπόν σήμερα την Πρωτοχρονιά για πιο υγιεινό περιβάλλον. Θα διαφυλάξουμε και θα προστατεύσουμε τους φυσικούς πόρους και τις πράσινες περιοχές γύρω μας και, όταν είναι δυνατόν, θα δημιουργήσουμε έναν νέο χώρο πρασίνου.

Επενδύστε στη νέα χρονιά με νέους χώρους πρασίνου

Εάν σκέφτεστε να επενδύσετε σε καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης, σκεφτείτε την πράσινη στέγη, είτε σε νέο κτίριο είτε ανακαινίζοντας την υπάρχουσα στέγη σας . Οι πράσινες ταράτσες κάνουν πολλά περισσότερα από το να προσθέτουν απλώς αισθητική αξία στα αστικά τοπία. Οι πράσινες στέγες λειτουργούν ως φυσικοί μονωτές, μειώνοντας σημαντικά την ανάγκη για επιπλέον θέρμανση και ψύξη. Απορροφούν και αποθηκεύουν την ηλιακή ενέργεια, συμβάλλοντας στη ρύθμιση των εσωτερικών θερμοκρασιών και στη μείωση του ενεργειακού κόστους όλο το χρόνο. Σε θερμότερα κλίματα όπως στην χώρα μας, η πλούσια βλάστηση στις πράσινες στέγες παρέχει ένα εξαιρετικό δροσιστικό αποτέλεσμα, μειώνοντας το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και δημιουργώντας ένα πιο άνετο περιβάλλον διαβίωσης. Αντίθετα, σε ψυχρότερες περιοχές, οι πράσινες στέγες χρησιμεύουν ως κουβέρτα, διατηρώντας τη θερμότητα και προσφέροντας ένα επιπλέον στρώμα προστασίας από τα περιβαλλοντικά στοιχεία. Εκτός από αυτό, οι χώροι πρασίνου συμβάλλουν στη βιοποικιλότητα, μειώνουν την απορροή των ομβρίων υδάτων και βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, καθιστώντας τους μια πολύπλευρη λύση για βιώσιμη αστική διαβίωση.

Ας ελέγξουμε μερικούς αριθμούς

Μελέτη που έγινε πρόσφατα για την περίπτωση του μεσογειακού κλίματος (Qadourah, 2024) δείχνει ότι οι εκτεταμένες πράσινες στέγες μπορούν να βελτιώσουν παθητικά την ενεργειακή απόδοση, τη λειτουργική θερμοκρασία εσωτερικού χώρου και τις εκπομπές άνθρακα στην περιοχή του κλίματος της Μεσογείου. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι πράσινες στέγες μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας, σταθεροποιούν τις εσωτερικές θερμοκρασίες και μειώνουν τις εκπομπές άνθρακα σε σύγκριση με τις τυπικές μη μονωμένες στέγες από σκυρόδεμα. Η πράσινη στέγη μειώνει το CO2 έως και 5,8 % σε σύγκριση με την τυπική στέγη. Αυτή η επίδραση βοηθά στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στη μείωση των επιπέδων CO2 της ατμόσφαιρας. Επιπλέον, οι πράσινες στέγες σε υπάρχοντα κτίρια ενδέχεται να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας κατά 12,6 %, με βάση τις παραμέτρους αυτής της μελέτης. Το αυξημένο πάχος του εδάφους έχει αμελητέα επίδραση στη συνολική εξοικονόμηση ενέργειας. Όσον αφορά τον ρόλο του πάχους του εδάφους, αυτή η μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενα ευρήματα – το λεπτότερο στρώμα εδάφους είχε καλύτερη απόδοση το καλοκαίρι από το παχύτερο στρώμα (Yoshimi, 2016). Οι Bevilacqua et al. (2020) χρησιμοποιούν πειραματικά δεδομένα για να προσδιορίσουν ότι μια μη μονωμένη πράσινη στέγη παρέχει έως και 43,8% εξοικονόμηση ενέργειας ψύξης και 40,9% εξοικονόμηση ενέργειας το χειμώνα σε ένα μεσογειακό κλίμα. Εάν η οροφή είναι μονωμένη, αυτό το αποτέλεσμα τείνει να είναι μικρότερο.

 Οι Jamei et al. (2023) αναφέρουν ότι η μείωση του ψυκτικού φορτίου είναι μέγιστη (μέσος όρος 50,2%) σε εύκρατες κλιματικές ζώνες για καλά ποτισμένες πράσινες στέγες. Η αποτελεσματικότητα στην εξοικονόμηση ψυκτικού φορτίου μειώνεται σε ζώνες ζεστού-υγρού και θερμού ξηρού κλίματος με μέσο όρο 10% και 14,8% αντίστοιχα. Όσον αφορά τη λειψυδρία, η ανεκτική στην ξηρασία βλάστηση που ευδοκιμεί με ελάχιστη εισροή νερού μπορεί να μειώσει σημαντικά τις ανάγκες άρδευσης και τη χρήση ανακυκλωμένου γκρίζου νερού από τα κτίρια στις αρδευόμενές πράσινες στέγες. Επιπλέον, οι εκτεταμένες περίοδοι άρδευσης και η επιλογή ελαφριών, καλά στραγγιζόμενων υποστρωμάτων που συγκρατούν αποτελεσματικά την υγρασία μπορούν να βελτιστοποιήσουν τη χρήση του νερού.

Οι πράσινες στέγες έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη θερμική απόκριση του περιβλήματος του κτιρίου και στις χειμερινές συνθήκες. Το νερό στα καλλιεργητικά μέσα ενισχύει τη θερμική ικανότητα της πράσινης οροφής και μπορεί να αποθηκεύσει αποτελεσματικά τη θερμότητα από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία μειώνει τις απώλειες θερμότητας της οροφής. Σε συνθήκες παγωμένου αέρα περιβάλλοντος, η διαδικασία της κατάψυξης του νερού βελτιώνει περαιτέρω την ενεργειακή απόδοση των πράσινων στεγών (Arkar et al., 2019). Αργότερα, οι Wang et al (2024) επεσήμαναν διαφορετικές μελέτες που δείχνουν σημαντικά αποτελέσματα, όπως :

·         μια μη μονωμένη πράσινη στέγη παρέχει έως και 43,8% εξοικονόμηση ενέργειας ψύξης και 40,9% εξοικονόμηση ενέργειας το χειμώνα σε ένα μεσογειακό κλίμα.

·         Οι πράσινες στέγες μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας ενός κτιρίου κατά 30,7% σε ζώνες με ζέστη και υγρασία και 71% φορτίο θέρμανσης σε ζώνες κρύου-ξηρού.

·          Οι βελτιστοποιημένες πράσινες στέγες θα μπορούσαν να αυξήσουν την άνεση κατά 12,8% και να μειώσουν τη χρήση ενέργειας κατά 14%.

Η επιλογή των φυτών έχει επίσης σημασία

Στο Χονγκ Κονγκ, ποσοτικοποιήθηκε το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας δύο διαφορετικών τύπων φυτών σε δύο πράσινες στέγες (Σκίνος  και sedum). Η πράσινη στέγη με τα φυτά Sedum οδήγησε σε μείωση της ζήτησης ενέργειας, ενώ η πράσινη στέγη με σκίνο οδήγησε σε αυξημένα φορτία ψύξης το καλοκαίρι. Ένα παρόμοιο αποτέλεσμα επιτεύχθηκε στο Τορόντο του Καναδά, όπου μια οροφή sedum είχε καλύτερη ενεργειακή απόδοση σε σύγκριση με μια οροφή με γρασίδι. Αξιολογήθηκε η ενεργειακή και θερμική συμπεριφορά εκτεταμένων πράσινων στεγών με διαφορετικά είδη φυτών στο Μίσιγκαν των Η.Π.Α. και τα ευρήματα έδειξαν ότι οι πράσινες στέγες με φυτά sedum πέτυχαν καλύτερη απόδοση από τις πράσινες στέγες με ποώδη φυτά (Jamei et al., 2023). Οι φυσικές ιδιότητες των φυτών Sedum κάνουν αυτό το ανθεκτικό φυτό με ρηχές ρίζες πολύ κατάλληλο για πράσινες στέγες. Η οικογένεια των παχύφυτων αποτελείται από αρκετές εκατοντάδες είδη και χιλιάδες διαφορετικές ποικιλίες. Αυτά τα φυτά μπορούν εύκολα να αντιμετωπίσουν τον ήλιο, τον άνεμο και την ξηρασία και απαιτούν λίγη συντήρηση. Το Sedum προτιμάται σε μεγάλο βαθμό ως κάλυμμα στέγης  εκτατικού τύπου λόγω των μεγάλων ποικιλιών του και παρέχει έναν εξαιρετικό βιότοπο για έντομα, συμπεριλαμβανομένων των πεταλούδων.

 

 

 

 

 

Περίπτωση μελέτης Σουηδίας

Το νοσοκομείο Karolinska βρίσκεται στη ζώνη ψυχρού κλίματος, στη Σουηδία. Οι μέσες μηνιαίες θερμοκρασίες κυμαίνονται από -2°C έως 18°C, η σχετική υγρασία έως 87% και η βροχόπτωση 73 mm. Με μέγεθος περίπου. 330.000 m2, που περιλαμβάνει 730 αίθουσες φροντίδας ασθενών και 35 αίθουσες χειρουργείου, ήταν το μεγαλύτερο έργο BIM στη Σουηδία. Το εκτεταμένο ελαφρύ σύστημα πράσινης στέγης, παίζει σημαντικό ρόλο στην προηγμένη απόδοση όσον αφορά τον έλεγχο των ομβρίων υδάτων και την ενεργειακή απόδοση. Η κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων για ηλεκτρισμό, θέρμανση και ψύξη είναι 110 kWh/m2 ετησίως – δηλαδή λιγότερο από το ήμισυ των περισσότερων υπαρχόντων νοσοκομείων σήμερα.

 Μην ξεχνάτε, κάθε m2 πρασίνου μετράει. 2025, πράσινο!

Μανώλης Καπάνταης
 Δασολόγος-Περιβαλλοντολόγος
  τ. Δ/ντης Πράσινου

Βιβλιογραφία:

Arkar, et al., 2019. Υδρολογική και Θερμική Απόκριση πράσινων στεγών σε διαφορετικές κλιματικές συνθήκες. IOP Conf. Σερ.: Earth Environ. Sci.

Bevilacqua P., et al., 2020. Πράσινες στέγες σε ένα μεσογειακό κλίμα: ενεργειακές επιδόσεις βασισμένες σε επιτόπου πειραματικά δεδομένα. Ανανεώστε την Ενέργεια

 

Jamei, E. et al., 2023. Πράσινη στέγη και ενεργειακός ρόλος του κλίματος και των στοιχείων σχεδιασμού σε θερμά και εύκρατα κλίματα.

Quadourah, J. A., 2024. Αξιολόγηση ενεργειακής απόδοσης πράσινων στεγών ως παθητική στρατηγική στο μεσογειακό κλίμα. Αποτελέσματα στο Engineering, Vol. 23 Σεπτεμβρίου 2024.

Yoshimi, J, 2016. The Thermal Effects of Green Roofs and Walls : Experimentation on the Performance of Vegetated Building Envelopes in UK.

Wang M., et al., 2024. Ξεκλειδώστε το δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας σε κλίμακα πόλης και υπολογισμός  αιχμής φορτίου πράσινων στεγών με GIS – ενημερωμένη ενεργειακή μοντελοποίηση αστικών κτιρίων. Εφαρμοσμένη ενέργεια τόμος 366, 2024.

https://blog.urbanscape-architecture.com/conquering-extreme-climates-innovative-solutions-for-urban-environments?utm_content=318193522&utm_medium=social&utm_source=facebook&hss_channel=fbp-803631319793963

https://blog.urbanscape-architecture.com/the-significance-of-lightweight-in-green-roof-systems-comparing-different-designs

https://finance-commerce.com/2024/07/sustainable-green-roofs-find-global-resurgence/

https://www.urbanscape-architecture.com/sl/resitve/sistem-zelene-strehe-urbanscape/