Ευρωπαϊκή και Εθνική Πολιτική για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια
(για τα φυτεμένα δώματα)
Ευρωπαϊκή Πολιτική
Ο τομέας της κατοικίας και ο τριτογενής τομέας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είναι κτίρια, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και συνεχίζουν να αναπτύσσονται, τάση που πρόκειται να αυξήσει την ενεργειακή τους κατανάλωση και, κατά συνέπεια, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (Οδηγία 2002/91/EK,
παρ. 6). Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται όλο και μεγαλύτερη διάδοση των συσκευών κλιματισμού στις χώρες της Νοτίου Ευρώπης, με συνέπεια την αύξηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και τη διατάραξη της ενεργειακής ισορροπίας στις χώρες αυτές. Υπολογίζεται πως τα τελευταία 10 χρόνια, η κατανάλωση ενέργειας στο μέσο νοικοκυριό στην Ευρώπη, αυξάνεται κατά 2% κάθε έτος (ΚΑΠΕ, Ηλ. Περ. Οδηγός Διαχείρισης Πολυκατοικίας). Τα κτίρια έχουν μεγάλες επιπτώσεις στην κατανάλωση ενέργειας μακροπρόθεσμα και, συνεπώς, τα νέα κτίρια θα πρέπει να ικανοποιούν τις
ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, προσαρμοσμένες στο τοπικό κλίμα.
Οι ορθές πρακτικές στον τομέα αυτό, σύμφωνα με την Ε.Ε., θα πρέπει να αποσκοπούν στη βέλτιστη χρήση των παραγόντων που έχουν σχέση με τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης (Οδηγία 2002/91/EK, παρ. 12). Για το λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητο να δοθεί προτεραιότητα σε
στρατηγικές που βελτιώνουν τη θερμική συμπεριφορά των κτιρίων το καλοκαίρι, μέσω τεχνικών παθητικής ψύξης των κτιρίων, που θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας του κλίματος στο εσωτερικό των κτιρίων και του μικροκλίματος πέριξ αυτού (Οδηγία 2002/91/ΕΚ, παρ. 18).
Σύμφωνα με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, «η αυξημένη ενεργειακή απόδοση αποτελεί σημαντικό μέρος της δέσμης των πολιτικών και των μέτρων που απαιτούνται για τη συμμόρφωση με το πρωτόκολλο του Κιότο και θα έπρεπε να περιλαμβάνεται σε όλες τις δέσμες πολιτικής για την τήρηση των περαιτέρω δεσμεύσεων» (Οδηγία 2002/91/ΕΚ, παρ. 3). Στο πλαίσιο αυτό, στις 30/5/2000 και στις 5/12/2000, το Συμβούλιο ενέκρινε το Πρόγραμμα Δράσης της Κοινότητας, σχετικά με την ενεργειακή απόδοση και ζήτησε τη λήψη ειδικών μέτρων στον τομέα των κτιρίων (Οδηγία 2002/91/ΕΚ, παρ. 5).
Επιπλέον, η Οδηγία 89/106/ΕΟΚ του Συμβουλίου, προβλέπει ώστε οι δομικές κατασκευές και οι εγκαταστάσεις θέρμανσης, ψύξης και αερισμού, να επιτρέπουν τη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας (Οδηγία 2002/91/ΕΚ, παρ. 8). Η Ε.Ε. έχει επιπλέον εκδώσει πρόσφατα την Οδηγία 2006/32/ΕΚ, που αφορά τη μείωση της συνολικής καταναλισκόμενης ενέργειας και την ανάπτυξη των εταιριών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών, καθώς και την οδηγία 2004/8/ΕΚ, για τη συμπαραγωγή υψηλής απόδοσης θερμότητας και ηλεκτρισμού, με πιθανές εφαρμογές και στα κτίρια (Βουρδουμπάς, Ι., 2007).
Το «Σχέδιο Δράσης για την Ενεργειακή Απόδοση (2007-2012)» της Ε.Ε., με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 20% ως το 2020, περιλαμβάνει, εκτός άλλων, μέτρα για τη βελτίωση των ενεργειακών αποδόσεων των κτιρίων. Το δυναμικό μείωσης της ενέργειας που εκτιμά η Επιτροπή για κατοικίες και εμπορικά κτίρια, κυμαίνεται από 27% ως 30%. Μαζί με τους άλλους
τομείς εφαρμογής του σχεδίου, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αντιστοιχεί σε συνολική εξοικονόμηση που εκτιμάται σε 390 εκ. τόνους ισοδύναμου πετρελαίου ετησίως, δηλαδή 100δις. € το χρόνο, ως το 2020 (Σχέδιο Δράσης για την ενεργειακή απόδοση, σελ. 6).
Τέλος, στα πλαίσια μιας προσπάθειας να συγκεντρωθούν και να αναλυθούν ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα που σχετίζονται με την ηλεκτρική κατανάλωση στα νοικοκυριά της Ε.Ε., εκπονείται το Ευρωπαϊκό έργο REMODECE. Στη χώρα μας, τη συγκέντρωση των δεδομένων έχει αναλάβει το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) (ΚΑΠΕ, Ηλ. Περ. Οδηγός Διαχείρισης Πολυκατοικίας).
Εθνική Πολιτική
Στο ΦΕΚ 880 (19/8/1998), το οποίο αφορά την Κ.Υ.Α 21475/4707 για τον «περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με τον καθορισμό μέτρων και όρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων», γίνεται λόγος για βιοκλιματικό σχεδιασμό των κτιρίων, με σκοπό την προσαρμογή του κτιρίου και του οικιστικού συνόλου στο τοπικό κλίμα και το φυσικό περιβάλλον και την αξιοποίηση θετικών περιβαλλοντικών παραμέτρων, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ενεργειακές τους ανάγκες όλο το χρόνο και να επιτυγχάνεται περιορισμός της κατανάλωσης συμβατικής ενέργειας.
Επιπλέον, με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, έχει εκδοθεί ο Κανονισμός για την Ορθολογική Χρήση και Εξοικονόμηση Ενέργειας (ΚΟΧΕΕ), που επέβαλλε την εκπόνηση σχετικών μελετών στα κτίρια (ΦΕΚ 880/Β 19/8/1998 (ΚΟΧΕΕ)).
Το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. προώθησε, το 1995, το Ελληνικό Πρόγραμμα για την «Κλιματική Μεταβολή», που αφορούσε στη λήψη μέτρων για τη σταθεροποίηση των εκπομπών των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ιδιαίτερα του διοξειδίου του άνθρακα. Παράλληλα, εξειδικεύτηκαν τα μέτρα που αφορούν στον κτιριακό τομέα, σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας, ώστε να περιοριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.).
Ωστόσο, η νομοθεσία και τα κανονιστικά μέτρα που ισχύουν σήμερα, παρά τις πρόσφατες σημαντικές βελτιώσεις, δεν καλύπτουν ακόμη επαρκώς το φάσμα των ελλείψεων. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 18/10/2007, κίνησε διαδικασία για παράβαση κατά και της Ελλάδας, γιατί δεν είχε γνωστοποιήσει ακόμη, ως κράτος μέλος, τι μέτρα θα λάμβανε για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (Ηλ. Περ. Οδηγός Διαχείρισης Πολυκατοικίας). Η χώρα μας δεν έχει ακόμη προωθήσει σημαντικά τον ΚΟΧΕΕ (Βουρδουμπάς, Ι., 2007), ενώ μόνο τον Απρίλιο του φετινού έτους, κατατέθηκε στη Βουλή για ψήφιση το νομοσχέδιο για εξοικονόμηση ενέργειας στα νέα και υπάρχοντα κτίρια, με το οποίο ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο η Οδηγία 2002/91/ΕΚ. Το
νομοσχέδιο καθιερώνει υποχρέωση ενεργειακής επιθεώρησης όλων των νέων οικοδομών εμβαδού άνω των 50 τμ. και των υφιστάμενων οικοδομών άνω των 1.000 τμ. και έκδοση αντίστοιχου πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης από το σώμα των επιθεωρητών. Εντός έξι μηνών, θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ με Κ.Υ.Α. «Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων», που θα καθορίζει τις σχετικές προδιαγραφές (Π.ΟΜ.ΙΔ.Α.).
Τον Απρίλιο, επίσης, η Διεύθυνση Οικιστικής Πολιτικής & Κατοικίας (Δ.Ο.Π.Κ.) του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. προκήρυξε Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό με θέμα «Μελέτες ιδεών φύτευσης δωμάτων-στεγών κατοικιών και πιλοτικές εφαρμογές». Ο διαγωνισμός εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο εναρμόνισης της Κοινοτικής Οδηγίας 2002/91/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Εθνικό Δίκαιο. Προκηρύσσεται με σκοπό, μέσω της βράβευσης, την ανάδειξη καλών πρακτικών (πιλοτικών μελετών και εφαρμογών),
την επίτευξη ειδικών στόχων όπως εξοικονόμηση ενέργειας, τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τη βελτίωση της εικόνας του αστικού τοπίου, κ.λ.π. Ο διαγωνισμός προκηρύχτηκε στις 2 Μαΐου 2008 και η καταληκτική ημερομηνία υποβολής των προτάσεων είναι η 8η Σεπτεμβρίου 2008. Μετά το τέλος του διαγωνισμού προβλέπεται έκδοση, από την Δ.Ο.Π.Κ., Ειδικού Τεύχους με τίτλο «Μελέτες και Πιλοτικές Εφαρμογές τύπων φύτευσης δωμάτων και στεγών» όπου θα περιλαμβάνονται οι μελέτες και οι πιλοτικές εφαρμογές που βραβεύτηκαν (Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.). Ωστόσο, ο διαγωνισμός απευθύνεται μόνο σε επαγγελματίες του χώρου και δεν δίνει κίνητρα για ιδιωτικές πρωτοβουλίες πολιτών.
Τέλος, σύμφωνα με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., έχει εκδοθεί Κ.Υ.Α. για την εναρμόνιση της Κοινοτικής Οδηγίας SAVE 93/76/EEC στην ελληνική νομοθεσία, η οποία αφορά στη «σταθεροποίηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων». Προωθείται, επιπλέον, η έκδοση Π.Δ. κατ’ εφαρμογή του άρθρου 6 Ν. 1512/85 «Κίνητρα για Εξοικονόμηση Ενέργειας»
( Ηλ. Περ. Οδηγός Διαχείρισης Πολυκατοικίας).
