Αξιόπιστες λύσεις στα πράσινα δώματα

Οι ταρατσοκηποι έχουν σημαντικά οικολογικά και οικονομικά πλεονεκτήματα και είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο αιχμής για την βιώσιμη Αρχιτεκτονική.

Υπάρχουν δοκιμασμένες τεχνικές λύσεις  και εμπειρία για να γίνουν φυτεύσεις σε όλων των τύπων τις στέγες κεκλιμένες, επίπεδες, σε συνδυασμό με όλων των ειδών τις κατασκευές,  όπως δάπεδα, δρόμους, φωτοβολταικά. Όλα τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν έντεχνα μειώνοντας τις απώλειες από θερμικές γέφυρες που τυχόν θα πραγματοποιηθούν.

Οι δυνατότητες  κατασκευής που έχουμε είναι απεριόριστες. Η σημασία στο δώμα είναι όλα αυτά να αποστραγγίζουν ενιαία ώστε να μεγιστοποιούνται τα πλεονεκτήματα όπως  η οικονομία στο νερό με κατακράτηση του νερού της βροχής από 50% έως και 90% και άρδευσης με αυτό των φυτών και βελτίωση του μικροκλίματος.  Όσο μεγαλύτερη είναι η φυλλική επιφάνεια (LIFO) τόσο αυξάνεται και η απόδοση σε θερμομόνωση και σε δέσμευση ρύπων  και αιωρούμενων σωματιδίων (fine dust) από την ατμόσφαιρα.

Οι λύσεις αυτές εξασφαλίζονται με την χρήση αξιόπιστης υγρομόνωσης, ενός ενιαίου συστήματος πράσινου δώματος  ώστε να υπάρχει συμβατότητα μεταξύ των ξεχωριστών τμημάτων του. Το ποιο σημαντικό κριτήριο είναι η ποιότητα των προϊόντων και η διασφάλιση αυτή γίνεται μετά από δοκιμές και εγκρίσεις από διαπιστευμένα εργαστήρια και  ερευνητικά ιδρύματα.

Υπόστρωμα φυτεμένου δώματος

Κατά το σχεδιασμό και την εγκατάσταση ενός φυτεμένου δώματος στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που θα πλησιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο το φυσικό. Βασικός φυσικός παράγων που απουσιάζει είναι το έδαφος, η απουσία του οποίου αντισταθμίζεται με την εγκατάσταση υποστρώματος, το οποίο θα παίζει το ρόλο του εδάφους.

Γενικά, το υπόστρωμα μέσω της διαστρωμάτωσης και της σύστασής του πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια έτσι ώστε να ενισχύει την ανάπτυξη των φυτών, να προσφέρει ένα καλό μέσο στήριξης για τα φυτά, να διατηρεί μια ικανοποιητική ποσότητα νερού και ένα ικανοποιητικό πορώδες, ενώ συγχρόνως πρέπει να είναι ελαφρύ για να μην επιβαρύνει τις φορτίσεις του κτιρίου (Τσιοτσιοπούλου, 2003), και επίσης να διασφαλίζει τη στεγανότητα του δώματος και την προστασία του από διαβρώσεις και φθορές που μπορεί να προκαλέσει η φύτευση.

Είναι φανερό, ότι η επιλογή του υποστρώματος είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες για την επιτυχία ενός πράσινου δώματος, αφού καλείται να παίξει ένα τριπλό ρόλο: να λειτουργήσει ως ένα επιπλέον μονωτικό στρώμα, να προστατεύσει τα ευαίσθητα μέρη της κατασκευής του κτιρίου, όπως τις μεμβράνες προστασίας του δώματος, και να αποτελέσει το μέσο που θα υποστηρίξει την ανάπτυξη και τη στήριξη των φυτών, δηλαδή θα αντικαταστήσει τις λειτουργίες του εδάφους, παρέχοντας στα φυτά τα θρεπτικά στοιχεία που χρειάζονται, αποθηκεύοντας νερό και επιτρέποντας την αναπνοή και την αποστράγγιση.

Τα υποστρώματα που χρησιμοποιούνται σήμερα διαφέρουν σε σύνθεση, αριθμό στρωμάτων, πάχος, βάρος. Τα φυτεμένα δώματα εκτατικού τύπου απαιτούν υπόστρωμα μικρότερου πάχους, περίπου 8 -15 εκ. και τα εντατικού τύπου φυτεμένα δώματα έχουν βάθος υποστρώματος 12-100 εκ. περίπου, ανάλογα με το μέγεθος των φυτών (θάμνοι, δέντρα) που θα φυτευθούν. Ενδιάμεση περίπτωση τα φυτεμένα δώματα ημιεντατικού τύπου όπου το βάθος του υποστρώματος κυμαίνεται από 10-25 εκ.

Ο Bjorn Berge (2000) δίνει τα παρακάτω πάχη υποστρώματος ανάλογα με το είδος της φύτευσης:

• Χλόη 10εκ.
• Ποώδη φυτά 10εκ.
• Θάμνοι 25 εκ.
• Μικρά δέντρα 45-80 εκ.
• Λαχανικά 45-60 εκ.

Τα συστήματα των φυτεμένων δωμάτων, αδρομερώς θα μπορούσαμε να πούμε, αποτελούνται βασικά από τρία στρώματα: αποστραγγιστικό, μέσο ανάπτυξης και βλάστηση. Για κάθε στρώμα του υποστρώματος υπάρχει μεγάλη ποικιλία μεταξύ των κατασκευαστών, σε σχέση με τα υλικά και την τεχνολογία που χρησιμοποιείται για να επιτευχθεί ο στόχος του κάθε στρώματος. Η επιφάνεια του δώματος θα πρέπει φυσικά να είναι αδιαβροχοποιημένη πριν την εγκατάσταση. Συχνά, το πιο κοινό υλικό για το σκοπό αυτό είναι η επίστρωση «ελαστικής» ασφάλτου.

Αναλυτικά ένα σύστημα φυτεμένου δώματος περιλαμβάνει τα εξής στρώματα από κάτω προς τα πάνω:

1. Αδιάβροχη μεμβράνη

2. Προστατευτικό στρώμα-φράγμα ριζών (εάν απαιτείται)

3. Μονωτικό στρώμα

4. Αποστραγγιστικό στρώμα (εάν απαιτείται)

5. Φίλτρο (διηθητικό φύλλο)

6. Μέσο ανάπτυξης (εδαφικό μίγμα)

7. Φυτά

Αδιάβροχη μεμβράνη

Οι μεμβράνες αυτές έχουν σκοπό να προστατεύσουν το κτίριο από διαρροές. Είναι το πιο σημαντικό όπως και το πιο ακριβό συστατικό του πράσινου δώματος. Η αδιάβροχη μεμβράνη πρέπει να είναι εύκαμπτη, ανθεκτική και ικανή να αντέχει τα διαβρωτικά αποτελέσματα των οξέων που εκκρίνουν οι ρίζες κάποιων φυτών.

Κατασκευάζονται από ποικίλα υλικά που κινούνται από οργανικά ως συνθετικά: ελαστική άσφαλτο, συνθετικά ασφαλτόπανα (πίσσα με πολυεστερικά υλικά), συνθετικά ελαστικά (EPDM), ενισχυμένα φύλλα PVC κ.α.

Η σωστή τοποθέτηση της αδιάβροχης μεμβράνης έχει μεγάλη σημασία για τη βιωσιμότητα του πράσινου δώματος. Θα πρέπει να δοκιμάζεται η στεγανότητά της αμέσως μετά την τοποθέτησή της, διότι είναι δύσκολες οι επεμβάσεις μετά τις φυτεύσεις.

Προστατευτικό στρώμα-φράγμα ριζών

Τα φράγματα ριζών είναι κατασκευασμένα από υλικά με πυκνή δομή τα οποία εμποδίζουν τη διείσδυση των ριζών και προστατεύουν την ακεραιότητα του αδιάβροχου στρώματος. Η ανάγκη ύπαρξής τους εξαρτάται από το είδος της αδιάβροχης μεμβράνης. Οι συνθετικές μεμβράνες συνήθως δεν απαιτούν την ύπαρξη φράγματος ριζών.

Μονωτικό στρώμα

Σε μια κανονική κατασκευή δώματος η μόνωση έχει προβλεφθεί και βρίσκεται κάτω από την αδιάβροχη μεμβράνη. Παρόλα αυτά, κατά την κατασκευή ενός πράσινου δώματος μπορεί να τοποθετηθεί μόνωση ώστε να διατηρείται σταθερή η θερμοκρασία όλης της δομής του δώματος και να διασφαλίζεται η στεγανότητά του.

Αποστραγγιστικό στρώμα

Ένα φυτεμένο δώμα πρέπει να έχει ένα αποστραγγιστικό στρώμα προκειμένου να απομακρύνει, ή να αποθηκεύει το νερό που δεν απορροφάται από το μέσο ανάπτυξης των φυτών και δεν χρησιμοποιείται από τα φυτά. Αν δεν μπορεί να επιτευχθεί η απομάκρυνση του πλεονάζοντος νερού, αφενός αυξάνεται το βάρος του συστήματος και αφετέρου μπορεί να προκληθεί σάπισμα των ριζών.
Για να την εξασφάλιση της απορροής των νερών, μια ελάχιστη κλίση των 2º συστήνεται για τα επίπεδα δώματα. Στην περίπτωση των εκτατικών δωμάτων που μπορούν επιτυχώς να εγκατασταθούν σε κεκλιμένες επιφάνειες, η μέγιστη γωνία που συστήνεται είναι 30º. Πολλές εταιρείες προτείνουν αποστραγγιστικά στοιχεία από πλαστικό ή πολυστερίνη, ή υλικά με κυψέλες όπου μπορεί να αποθηκεύεται το νερό. Κάποιες γερμανικές έρευνες έχουν πάντως θέσει το ερώτημα αν το αποστραγγιστικό στρώμα είναι απαραίτητο, διότι πιθανόν να ξηράνει αρκετά το χώμα και να δυσκολέψει την ανάπτυξη των φυτών. (Dunnett, Kingsbury, 2003).
Τα περισσότερα πράσινα δώματα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν το υπάρχον σύστημα απορροής του κτιρίου, μόνο με μερικές μετατροπές σε αυτό. Τα τυπικά συστήματα απορροής περιλαμβάνουν υδροροές, αποχετεύσεις και φίλτρα ώστε να αποφεύγεται η διάβρωση του υλικού ανάπτυξης και το φράξιμο των σωληνώσεων. Μικρή κλίση του δώματος της τάξης του 10-15º συντελεί στη φυσική αποστράγγιση του συστήματος. Επιθυμητή είναι η επαναχρησιμοποίηση του νερού, και ειδικά του όμβριου. Για το σκοπό αυτό, το σύστημα αποστράγγισης μπορεί να συνδεθεί με κάποια δεξαμενή.
Όσον αφορά τα υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο αποστραγγιστικό στρώμα των φυτεμένων δωμάτων, αυτά μπορεί να είναι φυσικά χαλίκια, ή θρυμματισμένες πέτρες, λάβα, σπασμένα κεραμίδια, πετροβάμβακας, αφρώδη υλικά και πλαστικά υφάσματα με κυψέλες.
Το απλούστερο απ’ αυτά, τα φυσικά χαλίκια (κατά προτίμηση όχι στρογγυλά ώστε να μην κατρακυλούν στις στέγες με κλίση) και οι θρυμματισμένες πέτρες, είναι παραδείγματα αποστραγγιστικού υλικού φυσικής προέλευσης το οποίο λειτουργεί ικανοποιητικά. Είναι φθηνά, και όταν τοπικά υλικά από την περιοχή όπου βρίσκεται το κτίριο μπορούν να χρησιμοποιηθούν, έχουν και οικονομικό όφελος αλλά και συμβολή στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, προσφέροντας «πίσω» το βιότοπο των ασπονδύλων και των εντόμων που ζούσαν στο έδαφος, την επιφάνεια του οποίου κατέλαβε το κτίριο. Το μειονέκτημα αυτών των υλικών είναι το μεγάλο βάρος τους. Επίσης, δεν μπορούν να συγκρατήσουν ποσότητα διαλυμένων θρεπτικών στοιχείων που χρειάζεται για τα φυτά.
Η λάβα έχει κι αυτή φυσική προέλευση. Τα τούβλα είναι κατασκευασμένα, όμως σε αυτή τη χρήση είναι ανακυκλωμένα. Παρόλη τη διαφορετική προέλευσή τους, αυτά τα υλικά έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά. Είναι πορώδη και μπορούν να αποθηκεύσουν νερό και θρεπτικά συστατικά σε μεγαλύτερη ποσότητα από την πέτρα. Αυτά τα υλικά που μπορούν να συγκρατήσουν θρεπτικά συστατικά, συντελούν στην ελάττωση των θρεπτικών συστατικών που παροχετεύονται από ένα πράσινο δώμα στους υπονόμους, τα οποία λειτουργούν ως ρυπαντές των υδάτινων αποδεκτών.
Επίσης, αυτά τα πορώδη υλικά είναι σχετικά ελαφρά και μπορούν να λειτουργήσουν ως βιότοπος για τα ασπόνδυλα.
Τα αφρώδη υλικά μπορούν να προέλθουν από ανακυκλωμένα καθίσματα αυτοκινήτων κ.α. Αποστραγγίζουν το νερό, αλλά δεν αποθηκεύουν μεγάλη ποσότητα θρεπτικών στοιχείων.
Όσον αφορά τα πλαστικά αποστραγγιστικά υφάσματα με κυψέλες, κυκλοφορούν σε διάφορες εκδόσεις και τύπους. Άλλα είναι κατασκευασμένα για πράσινα δώματα εντατικού τύπου με υπόστρωμα μεγάλου πάχους και κάποια για πράσινα δώματα εκτατικού τύπου.
Η ιδέα της λειτουργίας τους είναι η εξής: το νερό γεμίζει τις κυψέλες και απλώνεται σε όλη την επιφάνεια. Όταν οι πλαστικές κυψέλες γεμίσουν, το νερό που περισσεύει αποστραγγίζεται μέσω των οπών του υφάσματος. Αυτά τα υλικά είναι πολύ εύκολο να μεταφερθούν και να τοποθετηθούν. Το μειονέκτημά τους θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το γεγονός ότι μπορούν να γίνουν πολύ στεγνά. Τα πoρώδη υλικά στεγνώνουν με πιο αργό ρυθμό, δίνοντας στα φυτά μια «προειδοποίηση», ώστε να μπορέσουν να προσαρμοστούν στη υπάρχουσα διαθεσιμότητα νερού. Επίσης, τα πλαστικά υφάσματα δεν αποθηκεύουν θρεπτικά συστατικά, και μπορούν να είναι μια πιο ακριβή λύση, ειδικά αν υπολογιστεί η εμπεριεχόμενη ενέργεια στην κατασκευή τους, και το γεγονός ότι το πλαστικό προέρχεται από μη ανανεώσιμη πηγή.

Φίλτρο

Το φίλτρο είναι απαραίτητο ώστε να μην επιτρέπει την είσοδο του εδαφικού υλικού, στο στρώμα της αποστράγγισης. Υφάσματα με κρυσταλλικές ίνες ή από πολυαιθυλένιο και πολυπροπυλένιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό.

Μέσο ανάπτυξης (εδαφικό μίγμα)

Το μέσο ανάπτυξης των φυτών παίζει πολύ σημαντικό ρόλο για την κατασκευή και λειτουργία ενός φυτεμένου δώματος. Η επιλογή κατάλληλου μίγματος εξασφαλίζει μεγάλη διάρκεια ζωής στο φυτικό υλικό.
Το μέσο ανάπτυξης πρέπει να έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
α. Να εξασφαλίζει επαρκή αερισμό του ριζικού συστήματος των φυτών ακόμη κι αν είναι κορεσμένο.
β. Να μην συμπιέζεται εύκολα προκειμένου να μην εμποδίζεται η αποστράγγιση του νερού.
γ. Να έχει μεγάλη ικανότητα συγκράτησης υγρασίας.
δ. Να αποδεσμεύει τα θρεπτικά στοιχεία με βραδύ ρυθμό.
ε. Να αποτελεί σταθερή βάση για τα φυτά, προκειμένου να αυξηθεί η ανθεκτικότητά τους στους ισχυρούς ανέμους και να αποφευχθεί η διάβρωσή του.
στ. Να είναι απαλλαγμένο από σπόρους ζιζανίων και ασθένειες.
ζ. Να μην έχει μεγάλο βάρος.
Λόγω του ότι τα φυσικά εδάφη είναι βαριά, και ειδικά σε συνθήκες κορεσμού, στα πράσινα δώματα συνήθως χρησιμοποιούν ελαφρά εδαφικά μίγματα που αποτελούνται από υψηλής ποιότητας compost και ανακυκλωμένα υλικά. Ένα απλό μίγμα είναι 1/3 επιφανειακό χώμα, 1/3 compost, 1/3 περλίτης και μπορεί να είναι ικανοποιητικό για πολλές εφαρμογές. Άλλα μίγματα μπορεί να περιλαμβάνουν χούμο, άργιλο, ελαφρόπετρα, λάβα κ.α.
Oι εταιρείες κατασκευής πράσινων δωμάτων συστήνουν δικά τους εδαφικά μίγματα, συνήθως βασισμένα σε ελαφρά υλικά. Εδαφικά μίγματα που περιέχουν διογκωμένη άργιλο έχουν δεχθεί κριτική λόγω της μεγάλης εμπεριεχόμενης ενέργειας της διαδικασίας παραγωγής τους. Τα πιο φιλικά για το περιβάλλον υλικά είναι ανακυκλωμένα προϊόντα, όπως θραύσματα κεραμιδιών ή τούβλων, ή υλικά κατεδάφισης.
Τα παραπάνω υλικά, πέραν του ότι είναι ανακυκλωμένα, έχουν κάποιες ιδιότητες πολύ σημαντικές. Είναι πορώδη, μπορούν να αποθηκεύσουν νερό και θρεπτικά στοιχεία περισσότερο από την πέτρα. Χάρη σε αυτές τους τις ιδιότητες συμβάλλουν στην ανάπτυξη των φυτών και επιπλέον συγκρατούν μεγάλο ποσοστό των ρύπων που περιέχει το νερό της βροχής. Επιπλέον, είναι ελαφρά και από οικολογικής άποψης, μπορούν να αποτελέσουν το βιότοπο οργανισμών, όπως ασπόνδυλων και εντόμων μέσα στο αστικό περιβάλλον.
Οι έρευνες που έχουν γίνει στη Γερμανία και στη Σουηδία πάντως, δείχνουν τη σημασία συμμετοχής οργανικού υλικού στο εδαφικό μίγμα, ώστε να συμβάλλει στη συγκράτηση της υγρασίας.
Από την άλλη πλευρά, εδαφικά μίγματα με μεγάλη περιεκτικότητα τύρφης παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευφλεκτότητα.
Το εδαφικό υλικό θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταλλικά στοιχεία που ποικίλουν από 70-90% για ένα πράσινο δώμα εντατικού τύπου και από 60-80% για ένα πράσινο δώμα εκτατικού τύπου (FLL, 1995).
Σύμφωνα με τον Νεκτάριο κ.α. (2004) το αμμοαργιλώδες έδαφος και το αμμοαργιλώδες με προσθήκη αφρώδους ρητίνης ουρικής φορμαλδεϋδης, παρουσιάζουν αυξημένη πυκνότητα όγκου, και το δεύτερο βελτιώνει την ανάπτυξη των φυτών L.camara σε δώμα εντατικού τύπου, ενώ συγχρόνως μειώνεται το βάρος του υποστρώματος κατά 15%.
Ο πετροβάμβακας είναι ένα υλικό που εκτός από μονωτικό, χρησιμοποιείται και ως συστατικό του εδαφικού μίγματος. Οι ρίζες των φυτών μπορούν να το διαπεράσουν, μπορεί να συγκρατήσει μεγάλη ποσότητα νερού, την οποία απελευθερώνει στα φυτά, ενώ επιτρέπει την αποστράγγιση του πλεονάζοντος. Σε πολύ ελαφρές κατασκευές ο πετροβάμβακας χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο του υποστρώματος, τα φυτά αναπτύσσονται πάνω σε αυτόν. Στην επιφάνειά του διασπείρονται χαλίκια προκειμένου να αποτρέψουν τη μετακίνηση του χλοοτάπητα από τον αέρα. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η λύση δεν έχει τη δυνατότητα συγκράτησης θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά και χρειάζεται λίπανση. Επίσης θα πρέπει κανείς να λάβει υπόψη την ενέργεια που χρειάζεται για την κατασκευή του πετροβάμβακα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Berge, Bjorn. Trans. Filip Henley., 2000, Ecology of Building Materials, Architectural Press, Oxford..
2. Forschungsgesellschaft Landschaftsentwicklung Landschaftsbau (FLL), 2002, “Guidelines for the Planning, Execution and Upkeep of Green Roof Sites”.
3. Nigel Dunnet, Noel Kingsbury, 2003, Up on the roof, Landscape Design no 321, p. 35-38.
4. Nektarios P., Tsiotsiopoulou P., Chronopoulos I., 2004, Comparison of Different Roof Garden Substrates and their Impact on Plant Growth, Acta Hort no 643.
5. Sheehan Amy, Green Roofs, Master of Architecture Candidate, Harvard Design School.
6. Tsiotsiopoulou P., Nektarios P., Chronopoulos I., 2003, Substraite temperature fluctuation and Dry-weight partitioning of Lantana grown in four green roof growing media, Journal of Horticulture Science & Biotechnology no 78, p. 904-910.
7. Μάρου Θ., 2007, Φυτεμένα δώματα στην Ελλάδα: Διερεύνηση της προσαρμογής και ανάπτυξής τους στις κλιματικές συνθήκες καθώς και της επίδρασής τους στο ενεργειακό ισοζύγιο μερικών τύπων κτιρίων, Μεταπτυχιακή εργασία, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Πάτρα.
8. www.greenroof.se/green.html

κείμενο: Θάλεια Μάρου

Ομιλία της Προέδρου της Γεωπονικής Σχολής Α.Π.Θ

Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω στην Ημερίδα με θέμα  «Φυτεμένα Δώματα.  Η ανάκτηση του χαμένου εδάφους».,  που διοργανώνεται από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος-Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας και τη Διεθνή Ομοσπονδία Φυτεμένων Δωμάτων, με την υποστήριξη της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ και του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ).  Τα φυτεμένα δώματα αποτελούν μία από τις σύγχρονες λύσεις στο πρόβλημα αστικό πράσινο. Η δημιουργία πράσινου στα δώματα των κτιρίων έχει πολλαπλά περιβαλλοντικά οφέλη, καθώς και κοινωνικά και οικονομικά.Η δημιουργία    πόλεων,  συμβάλει στην διάτμηση και διάσπαση του φυσικού

περιβάλλοντος.  Κάθε δημιουργία χώρου πρασίνου, είτε με τη μορφή ενός κλασσικού πάρκου είτε με τη μορφή ενός καινοτόμου πράσινου δώματος, μέσα στον τσιμεντένιο αστικό ιστό έχει πολλαπλά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Σε αυτά τα περιβαλλοντικά οφέλη συγκαταλέγονται

(α) η αύξηση της βιοποικιλότητας σε βαθμό χλωρίδας και πανίδας,

(α) η μείωση της θερμοκρασίας του κτιρίου

(γ)  η μείωση της απορροής των όμβριων υδάτων,  κατακράτηση και επαναχρησιμοποίηση αυτών για την άρδευση πιθανώς των ίδιων των φυτεύσεων του φυτεμένου δώματος. 

(δ)  κλιματισμός,  μόνωση και εξοικονόμηση ενέργειας του κτιρίου λόγω του φυτεμένου δώματος   και άλλα. 

Η Γεωπονική Σχολή αντιλαμβανόμενη τη μεγάλη σημασία του κεφαλαίου φυτεμένα δώματα ανοίγει νέα κεφάλαια έρευνας και εκπαίδευσης, όπως 

(α) Η  Oικολογία του φυτεμένου δώματος: φυσικές διεργασίες και συμβολή για μια βιώσιμη πόλη

(β) Η Αρχιτεκτονική Τοπίου και η εφαρμογή αρχών σχεδιασμού στα φυτεμένα

δώματα της πόλης.

(γ) Φυτικό υλικό και μεσογειακή ταυτότητα.  Η Ελλάδα έχει πάνω από 6.000 αυτοφυή φυτά. Η χρήση των φυτών αυτών στα φυτεμένα δώματα ταιριάζει με την μεσογειακή οικολογική και αισθητική ταυτότητα της περιοχής μας.Στο Συνέδριο συμμετέχουν εξαίρετοι επιστήμονες οι οποίοι θα παρουσιάσουν θέματα που καλύπτουν όλο το φάσμα της έννοιας των Φυτεμένων Δωμάτων από τη στρατηγική ανάπτυξης των πράσινων στεγών ως μέσο    ενεργειακής και περιβαλλοντικής αναβάθμισης, έως   τη συμβολή των φυτεμένων δωμάτων στον αειφόρο σχεδιασμό του αστικού τοπίου.

Κυρίες και Κύριοι

Για την δημιουργία ενός φυτεμένου δώματος συνεργάζονται πολλές ειδικότητες μαζί όπως πολιτικοί μηχανικοί,   μηχανολόγοι μηχανικοί,  αρχιτέκτονες μηχανικοί και αρχιτέκτονες τοπίου, γεωπόνοι και άλλοι. Η συνεργασία ειδικοτήτων είναι κάτι που ταιριάζει απόλυτα με τη φιλοσοφία της Γεωπονικής Σχολής και που υποστηρίζει εμπράκτως,  με τη δημιουργία του πρώτου Διατμηματικού Προγράμματος μεταπτυχιακών Σπουδών Αρχιτεκτονικής τοπίου στην Ελλάδα. Το τμήμα Αρχιτεκτόνων, της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ και η Γεωπονική Σχολή συνεργάζονται σταθερά και εποικοδομητικά από το 2003 και αυτή τη στιγμή ο 4ος κύκλος του διετούς μεταπτυχιακού είναι γεγονός. 

Η συνεργασία όμως αυτή που τώρα είναι κυρίως    σε επιστημονικό επίπεδο επιθυμούμε να συντελεστεί και σε κοινωνικό επίπεδο,  μέσω συνεργασίας της τοπικής κοινωνίας και των πολιτών. 

Τα αποτελέσματα της ημερίδας μπορούν να συμβάλλουν    προς αυτή την  κατεύθυνση,   διότι μόνο όταν τα αποτελέσματα της κάθε έρευνας εφαρμοστούν, τουλάχιστον,  σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών,  έχει αυτή η έρευνα πετύχει τον απώτερο στόχο της, που είναι η βελτίωση των συνθηκών της ζωής των πολιτών και η προστασία του περιβάλλοντος.

Με αυτές τις σκέψεις

ΣΥΓΧΑΙΡΩ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΗ

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ της ΗΜΕΡΙΔΑΣ

Και εύχομαι επιτυχία στις εργασίες της ημερίδας

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ

Η Πρόεδρος 

Της Γεωπονικής Σχολής 

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Δήμητρα Προφήτου-Αθανασιάδου

Ακαδημία Επιστημών της Καλιφόρνιας, Σαν Φρανσίσκο από τον Renzo Piano

Το κείμενο είναι αναδημοσίευση από την πτυχιακή εργασία "Πράσινη ασπίδα πάνω από τη Πόλη'', της Δ.Αθανασούλα και της Β.Κυριοπούλου.

Πώς ένας αρχιτέκτονας τοπίων «καλλιεργεί» τη φύση χωρίς να την αλλοιώσει; Η ερώτηση αυτή κρατά τουλάχιστον από το δέκατο όγδοο αιώνα, όταν ο μυθιστοριογράφος Samuel Richardson, έγραψε ότι το ιδανικό ήταν για το καλλιτέχνη «όχι στους λόφους επιπέδων, ή στην διαστρέβλωση της φύσης, αλλά να το βοηθήσει όπως το βρίσκει στη φύση, χωρίς να αφήνει την τέχνη του να φανεί στα έργα του πιο πολύ από αυτό (όπου τουλάχιστον μπορεί)».

Η σύλληψη της ιδέας από τον αρχιτέκτονα Renzo Piano (ο οποίος σχεδίασε και όλο το υπόλοιπο κτίριο) πραγματοποιήθηκε το 1999, και ολοκληρώθηκε μετά από 6 χρόνια με τη βοήθεια μίας ομάδας ειδικών αλλά και με τη καθοδήγηση συμβούλων περιβαλλοντικών ζητημάτων όπως Rana Creek, και Frank Almeda (βοτανολόγοι της ίδιας της Ακαδημίας) και τέλος με την βοήθεια της εταιρείας SWA Group που αναλαμβάνει μόνο έργα αρχιτεκτονικής τοπίου .

Όταν ο Renzo Piano παρουσίασε τα πρώτα σκιτσάκια για την Ακαδημία, περιέγραψε την ιδέα του, ζητώντας από το κοινό να φανταστεί τη στέγη ως μία τεράστια ανυψωμένη δρεπανιά του πάρκου, με το υπόλοιπο κτίριο να βρίσκεται κάτω από αυτή. Η πραγματοποίηση όμως αυτής της ιδέας δεν ακουγόταν και τόσο εύκολη αρχικά.

Η στέγη έχει επτά χαρακτηριστικούς λόφους, θυμίζοντας έτσι έντονα το έδαφος της περιοχής του Σαν Φρανσίσκο. Ωστόσο όμως οι λόφοι αυτοί αποτέλεσαν και ένα εμπόδιο στην προσπάθεια υλοποίησης του έργου του. Ένα ερώτημα που το προβλημάτισε αρκετά ήταν το πώς θα μπορούσαν οι λόφοι αυτοί να συγκρατήσουν το χώμα χωρίς αυτό να γλιστράει. Ύστερα από αρκετές μελέτες όμως κατάφερε να δημιουργήσει μηχανισμούς και να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα υλικά στις διάφορες στρώσεις που θα απέτρεπαν την πιθανότητα αυτή.

Στην περίπτωση της Ακαδημίας, η στέγη έχει σχεδιαστεί με σκοπό να σέβεται το φυσικό κόσμο γύρω από το κτίριο, να χρησιμεύει ως ένας βιότοπος και να αποτελεί παράλληλα και ένα σημαντικό έργο τέχνης. Ένα από τα πράματα που θέλησε επίσης να πετύχει, ήταν να προσφέρει και ένα χώρο (εξωτερικό εργαστήριο όπως είπε και ο ίδιος) όπου οι καθηγητές της Ακαδημίας θα μπορούσαν να κάνουν πιο ευχάριστα το μάθημα τους.

Όπως συμβαίνει με όλες τις πράσινες στέγες, και σε αυτή τη περίπτωση η σύνθεσή της βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον του κτιρίου. Έχει σχεδιαστεί επίσης με τέτοιο τρόπο, ώστε να απορροφά περίπου το 98% των νερών της βροχής, κάτι το ποίο αποτελεί πολύ βασικό πλεονέκτημα για μία πόλη όπως το Σαν Φρανσίσκο, όπου το σύστημα των λυμάτων κατά τη περίοδο βροχοπτώσεων είναι πολλές φορές υπερφορτωμένο.

Μία από τις πρώτες απαιτήσεις του Renzo Piano ήταν η σωστή διάταξη των διαφόρων φυτών που θα χρησιμοποιούσε. Ήθελε να δημιουργούν μία πολύ τακτοποιημένη, καθαρή και πράσινη εικόνα όπως είπε και ο ίδιος. Προκειμένου να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, έπρεπε οι βοτανολόγοι Paul Kephart και Rana Creek να πειραματιστούν με περίπου 29 διαφορετικά είδη φυτών προτού καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα που θα ικανοποιεί τις αισθητικές απαιτήσεις του Renzo Piano και παράλληλα θα προάγει τη βιοποικιλότητα. Έτσι ύστερα από αυτές τις προσπάθειες η ομάδα επέλεξε συνολικά 9 διαφορετικά είδη φυτών χαμηλά σε ύψος και που μπορούν να συνυπάρξουν μεταξύ τους. Αξίζει να τονιστεί επίσης ότι η επιλογή τους έγινε και με βάση τους διάφορους οργανισμούς που μπορούν να προσελκύσουν όπως μέλισσες, πεταλούδες κ.α.

Σεμινάριο Κατασκευής Ταρατσόκηπου στην ΕΠΑ.Σ Συγγρού στο Μαρούσι

Μια νέα διήμερη εκπαίδευση θα πραγματοποιήσει στο Μαρούσι ο Ο.Γ.Ε.Ε.Κ.Α. «ΔΗΜΗΤΡΑ» στις 28,29/5/2011 με θέμα «Κατασκευή Ταρατσόκηπων».  

Η διαδικασία κατασκευής ταρατσόκηπων ή πράσινων στεγών είναι ιδιαίτερα σημαντική για το αστικό περιβάλλον  καθώς αυξάνει τις μονωτικές ιδιότητες των κτιρίων, περιορίζει τους αέριους ρύπους, διαφοροποιεί αισθητικά τον αστικό ιστό και πιθανά αλλάζει την καθημερινότητα των κατοίκων της πόλης.

Τα σεμινάρια που θα διαρκέσουν δέκα ώρες θα υλοποιηθούν στην ΕΠΑ.Σ Συγγρού (Λ. Κηφισίας 182) και εισηγητής θα είναι ο γεωπόνος – κατασκευαστής  έργων πρασίνου Κώστας Τάτσης.

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης θα πραγματοποιηθεί πρακτική άσκηση με προσομοίωση κατασκευής μικρού μεγέθους ταραρτσόκηπου.

Η συμμετοχή στα σεμινάρια είναι δωρεάν και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας. Πρώτη προτεραιότητα συμμετοχής θα έχουν γεωπόνοι και λοιποί επαγγελματίες του είδους.

Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στο  τηλ. 210 8821404 (κ. Παναγιώτη Σκοτειδάκη).

«Πραγματοποίηση σεμιναρίου κατάρτισης  στην ΕΠΑ.Σ. Συγγρού στις 28-29/5/2011».

Θέμα σεμιναρίου : «Κατασκευή Ταρατσόκηπων».

Σύνολο εκπαιδευτικών ωρών : 10

Σύνολο εκπαιδευομένων : 25

Τόπος διεξαγωγής : α) ΕΠΑ.Σ. Συγγρού, Μαρούσι, Αθήνα.

ΧΡΟΝΟΣ	ΘΕΜΑ	ΘΕΩΡΙΑ (σε ώρες)	ΠΡΑΚΤΙΚΗ (σε ώρες)	ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ
1η ημέρα Σάββατο 28-5-2011 10.00-15.00μμ	Εισαγωγή στην κατασκευή «πράσινων» ταρατσών. Ειδικά υλικά κατασκευής ταρατσόκηπου. Επιλογή φυτικού υλικού.	5		Κώστας Τάτσης Γεωπόνος –Κατασκευαστής Έργων Πρασίνου
2η ημέρα Κυριακή 29-5-2011 10.00-15.00μμ	Τήρηση των προδιαγραφών κατασκευής «πράσινου» δώματος. Βασικές υποδομές κατασκευής. Προσομοίωση κατασκευής μικρού μεγέθους ταραρτσόκηπου.	3	2	Κώστας Τάτσης Γεωπόνος –Κατασκευαστής Έργων Πρασίνου
ΣΥΝΟΛΟ		8	2

Διακοπές πάνω στα Δένδρα

Της Μαριέττας Κοντογιαννίδου

Μια πρωτοποριακή τουριστική πρόταση έρχεται να ικανοποιήσει την οικολογική ευαισθησία που χαρακτηρίζει τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερους κατοίκους του πλανήτη και ιδιαίτερα των ανεπτυγμένων κοινωνιών.

Πρόκειται για ξενοδοχειακές μονάδες που δεν επιβαρύνουν οικολογικά τις προνομιακές τοποθεσίες στις οποίες βρίσκονται και έχουν τη μορφή δεντρόσπιτου.

Τα δεντρόσπιτα, λοιπόν, είναι ο καινούργιος και φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος για να κάνει κάποιος διακοπές κοντά στη φύση.

Ηδη στη Σουηδία και τον Καναδά λειτουργούν τα πρώτα ξενοδοχεία αυτού του τύπου, που τηρούν όλες τις προδιαγραφές για να χαρακτηριστούν ως αναπαυτήρια των κουρασμένων κατοίκων των μεγαλουπόλεων μέσα στο φυσικό περιβάλλον.

Στην αρχή, οι επισκέπτες ήταν λιγοστοί. Οταν, όμως, γνώρισαν το διαφορετικό που προσέφεραν στη διαμονή, εκδήλωσαν ενδιαφέρον να τα ξαναεπισκεφθούν. Ηδη, όπως λένε οι ιδιοκτήτες τους, οι επισκέπτες αυξάνονται διαρκώς.

Από τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει ότι το 60% των πελατών είναι ζευγάρια μέσης ηλικίας. Δηλώνουν ευχαριστημένοι από το οικολογικό περιβάλλον που διέμεναν και πολύ περισσότερο από το ότι έχουν την ευκαιρία να κοιμούνται… στον αέρα.

Το άλλο 40% των επισκεπτών είναι άτομα νεαράς ηλικίας, που δηλώνουν πρόθυμοι να τα επισκεφθούν ξανά. Το κόστος για ένα ζευγάρι με πρωινό και γεύμα ανέρχεται σε περίπου 265 ευρώ στη Σουηδία, ενώ χαμηλότερο είναι στον Καναδά.

Τα δενδρόσπιτα της ΣουηδίαςΤα δενδρόσπιτα της Σουηδίας βρίσκονται στην περιοχή Χαρόντς, στη βόρεια Σουηδία. Είναι ένα μέρος γαλήνιο, μακριά από τους θορύβους της πόλης και περιβάλλεται από δέντρα, ποτάμια, ρυάκια και πλούσια βλάστηση.

Εμπνευστές και σχεδιαστές των πρωτότυπων ξενοδοχείων είναι κορυφαίοι Σουηδοί αρχιτέκτονες. Ολα τα δωμάτια είναι κατασκευασμένα από ξύλο και γυαλί και διαθέτουν υποδαπέδια ηλεκτρική θέρμανση.

Διαθέτουν μεγάλα κρεβάτια, κομψή διακόσμηση, μοντέρνα επίπλωση και άνετους χώρους υγιεινής, οι οποίοι λειτουργούν βιολογικά. Αυτή τη στιγμή στα Χαρόντς λειτουργούν πέντε δενδρόσπιτα, «η Φωλιά του πουλιού», «ο μπλε κώνος», «η καμπίνα», «o κύβος καθρέφτης» και «ο Ιπτάμενος δίσκος».

Η Φωλιά του πουλιούΕνα από τα δωμάτια του ξενοδοχείου ονομάζεται»Φωλιά του πουλιού».Το συγκεκριμένο δενδρόσπιτο μοιάζει με μια μεγάλη φωλιά πουλιού, καθώς είναι κατασκευασμένο εξωτερικά από κλαδιά δέντρων.

Μέσα υπάρχει μεγάλος χώρος για να χωρά άνετα μια τετραμελή οικογένεια. Το υπνοδωμάτιο διαχωρίζεται από το υπόλοιπο μέρος με συρόμενες πόρτες. Η πρόσβαση στη «φωλιά» γίνεται από μια πτυσσόμενη σκάλα.

Ενα άλλο είναι ο «Μπλε κώνος». Αν και το εξωτερικό του δενδρόσπιτου αυτού είναι κόκκινο και όχι μπλε, όπως προδιαθέτει το όνομά του, εντούτοις είναι παραδοσιακό και κατασκευασμένο από ξύλο σημύδας. Οι εσωτερικοί χώροι είναι άνετοι και η πρόσβαση γίνεται από ένα γεφυράκι που βρίσκεται στην πίσω μεριά του οικήματος.

Το δεντρόσπιτο «Καμπίνα» έχει το σχήμα ενός κοινού κοντέινερ, από εκείνα που μεταφέρουν τα φορτηγά. Ο εσωτερικός χώρος όλων των δωματίων είναι άνετος κι ευρύχωρος, και κατασκευάστηκε σε έδαφος με απότομη κλίση, σε πλαγιά. Ετσι εξασφαλίζει στους ενοίκους υπέροχη θέα προς την κοιλάδα του ποταμού Λουλέ.

Ενα άλλο δεντρόσπιτο είναι ο «Κύβος καθρέφτης». Πρόκειται για μία από τις πιο περίεργες κατασκευές από ελαφρύ αλουμίνιο, κρεμασμένη γύρω από τον κορμό ενός δέντρου.

Το εξωτερικό αντανακλά τον περιβάλλοντα χώρο και τον ουρανό, δημιουργώντας ένα καλυμμένο καταφύγιο. Το εσωτερικό είναι επενδυμένο με κοντραπλακέ και διαθέτει ένα διπλό κρεβάτι και ένα λουτρό στη γωνία. Διαθέτει επίσης καθιστικό και βεράντα. Η πρόσβαση στην καμπίνα γίνεται από μια γέφυρα σχοινιών.

Τέλος, ο «Ιπτάμενος δίσκος» ίσως είναι από τα πιο εντυπωσιακά δενδρόσπιτα. Το πρωτότυπο αυτό οίκημα, που φαίνεται σαν να έχει σφηνώσει στα δέντρα, διαθέτει στρογγυλά σύγχρονα παράθυρα. Το εσωτερικό του είναι άνετο και διαθέτει, εκτός από τα υπνοδωμάτια, ξεχωριστό επίπεδο για το καθιστικό.

Το «πνεύμα» στον ΚαναδάΣτο Βανκούβερ του Καναδά, με τα απέραντα δάση, βρίσκεται ένας οικισμός από δενδρόσπιτα που ονομάζεται «Το ελεύθερο πνεύμα των σφαιρών». Πρόκειται για τρία δενδρόσπιτα που έχουν το σχήμα σφαίρας και αιωρούνται.

Μέσα σε αυτά τα παράξενα και πρωτότυπα κατασκευάσματα βρίσκονται κρεβάτια, νιπτήρες και ένα σαλονάκι, ενώ λίγα μέτρα πιο κάτω υπάρχουν τουαλέτες, ντους και σάουνα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τρία δενδρόσπιτα στο συγκεκριμένο μέρος, η «Εύα», η «Εριν» και η «Μελωδία».

Το δενδρόσπιτο «Εύα» είναι κατασκευασμένο από λωρίδες κέδρου. Είναι άνετο για τη διαμονή ενός ζευγαριού, διαθέτει ενσωματωμένα ηχεία, για εκείνους που επιθυμούν να φέρουν τη δική τους μουσική, και συσκευές βίντεο.

Η δεύτερη σφαίρα είναι η «Εριν». Είναι σχεδόν 80% μεγαλύτερη από την «Εύα», πιο κομψή και φιλοξενεί άνετα τρία άτομα. Το δενδρόσπιτο με την παράξενη ονομασία «Μελωδία» έχει τον ίδιο όγκο με την «Εριν», αλλά διαφέρει στην εσωτερική διαρρύθμιση.

Η «Μελωδία» απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό, κυρίως καλλιτέχνες, μουσικούς και συγγραφείς, καθώς διαθέτει ειδικό στούντιο που θα μπορούσε να τους εμπνεύσει για να δημιουργήσουν. Μάλιστα, ειδικά για τους μουσικούς, διαθέτει ενσωματωμένο σύστημα ηχείων!

Στο βάθος ταρατσόκηπος

ΚΑΝ' ΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ
Στο βάθος ταρατσόκηπος

Πρασινίστε την ταράτσα σας και κερδίστε δροσιά, οξυγόνο και ένα χώρο αναψυχής
Tης ΑΛΕΚΑΣ ΚΟΓΚΑ
φωτογραφίες: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ

Μπετόν, άσφαλτος, ψηλά κτίρια, θόρυβος, λίγα πάρκα και ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι. Νέφος, σκόνη, θερμοκρασίες που το καλοκαίρι χτυπάνε κόκκινο. Η εικόνα της Αθήνας και δυστυχώς αρκετών ακόμη ελληνικών πόλεων είναι γνωστή.

Αντί όμως να γκρινιάζουμε, είναι καλύτερο να θέσουμε σε εφαρμογή εναλλακτικούς τρόπους προκειμένου να βελτιωθεί το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και κατ' επέκταση η ζωή μας. Τα κτίρια δεν μπορούμε να τα γκρεμίσουμε, μπορούμε όμως να τα «πρασινίσουμε», κάνοντας τα πιο όμορφα και βοηθώντας την πόλη μας επιτέλους να αναπνεύσει. Οι ταρατσόκηποι είναι ήδη πολύ διαδεδομένοι σε χώρες της Ευρώπης και μαζί με το πράσινο φέρνουν κι άλλα σπουδαία πράγματα στους κατοίκους των πολυκατοικιών.

Φυσικά, έναν ταρατσόκηπο δεν μπορείτε να τον φτιάξετε μόνοι σας. Χρειάζεται υποδομή για να είναι βιώσιμος και να μην προκαλέσει προβλήματα στο κτίριο. Γι' αυτόν το σκοπό υπάρχουν γεωπόνοι που κάνουν αυτή τη δουλειά με τα συνεργεία τους.

φυτεμένο δώμα στο κτήριο Εurobank Cards( κατασκευή Τοπιοδομή)

Ο κ. Κώστας Τάτσης, κατασκευαστής ταρατσόκηπων, μας δείχνει τα βήματα.

Αρχικά, τοποθετούνται μεμβράνες προστασίας της βάσης της ταράτσας. Στη συνέχεια μπαίνει το δίκτυο αποστράγγισης, ώστε το νερό να μη μένει στην ταράτσα και τοποθετείται γεωύφασμα ειδικών διατομών για να μην περνά το νερό το εδαφικό υπόστρωμα και κλείνει την αποστράγγιση. Το εδαφικό υπόστρωμα τοποθετείται αμέσως μετά, έχει το ρόλο του χώματος, αλλά διαθέτει μειωμένο βάρος και είναι υλικό που δεν μεταβάλλεται με το χρόνο.

Υπάρχουν τρία είδη ταρατσόκηπων ανάλογα με το πόσο παχύ θα είναι το εδαφικό υπόστρωμα και το κόστος εξαρτάται από αυτό, αλλά και από την επιλογή των φυτών.

Αν το εδαφικό υπόστρωμα δεν ξεπερνά τους 12 πόντους, τότε τοποθετούνται χλόες και φυτά εδαφοκάλυψης. Τα φυτά αυτά έρπουν επάνω στην επιφάνεια και δεν μεγαλώνουν. Αυτός ο ταρατσόκηπος είναι εκτασιακού τύπου και κοστίζει περίπου 85 ευρώ το τ.μ. Στην περίπτωση που το εδαφικό υπόστρωμα φτάσει τους 30 πόντους, τότε μπορούμε να φυτέψουμε θάμνους και φυτά που φτάνουν και το μισό μέτρο. Μιλάμε για ταρατσόκηπο ημιεντατικού τύπου και κοστίζει περίπου 95 ευρώ το τ.μ.

Τέλος, αν το εδαφικό υπόστρωμα ξεπεράσει τους 30 πόντους, τότε μιλάμε για ταρατσόκηπο εντατικού τύπου και μπορούν να τοποθετηθούν μεγάλα φυτά, αρκεί να είναι τοποθετημένα και δεμένα καλά, ώστε να μην απειλούνται από τον άνεμο.

Οι ταρατσόκηποι δεν έχουν ημερομηνία λήξης, χρειάζεται όμως μία φορά το χρόνο να τσεκάρετε την αποστράγγιση και τη σωστή λειτουργία της ενώ τα φυτά έχουν ανάγκη από κλάδεμα, λίπανση και φροντίδα...

Τα οφέλη τους

Οι ταρατσόκηποι, όμως, μπορούν να μας προσφέρουν πολλά. Η κ. Αννα Κακουλάκη-Κατσαρού, γεωπόνος στο Δήμο Ρέντη, που έχει δημιουργήσει αρκετούς ταρατσόκηπους τα τελευταία χρόνια, μας βοηθάει να ανακαλύψουμε τα οφέλη τους.

Ρύθμιση θερμοκρασίας.

Η θερμοκρασία στην οροφή ενός κτιρίου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μπορεί να φτάσει και τους 70ο C, ενώ αν διαθέτει ταρατσόκηπο δεν θα ξεπερνά τους 30ο. Το τελευταίο μάλιστα πάτωμα πολυκατοικίας που διαθέτει ταρατσόκηπο έχει τουλάχιστον 4 βαθμούς χαμηλότερη θερμοκρασία από ένα αντίστοιχο που η ταράτσα είναι μόνο μπετόν. Σύμφωνα με Γερμανούς επιστήμονες, το πρασίνισμα των ταρατσών στις πόλεις μπορεί να έχει θετικό αποτέλεσμα στην εξομάλυνση ακραίων τιμών θερμοκρασίας και υγρασίας στο αστικό περιβάλλον.

Εξοικονόμηση ενέργειας.

Eνας ταρατσόκηπος είναι και ένα φυσικό μέσο θερμομόνωσης. Η εξοικονόμηση σε ενέργεια κλιματιστικού ενός κτιρίου με ταρατσόκηπο μπορεί να φτάσει μέχρι και 25% κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ το καλοκαίρι μπορεί να φτάσει και 50%.

Διαχείριση νερού.

Οι σωστά κατασκευασμένοι ταρατσόκηποι μπορούν να κρατήσουν το βρόχινο νερό σε μεγάλο ποσοστό και να εμποδίσουν φαινόμενα πλημμυρών από ραγδαίες καταιγίδες. Τα βαριά μέταλλα και στοιχεία που μεταφέρονται από τη βροχή απορροφούνται από τους ταρατσόκηπους και δεν αποδεσμεύονται, με αποτέλεσμα το νερό που απορρέει να είναι πιο καθαρό από το βρόχινο.

Βελτίωση ποιότητας αέρα.

Στη φυλλική επιφάνεια των φυτών ενός ταρατσόκηπου κατακρατούνται σωματίδια σκόνης και άλλων ρυπογόνων στοιχείων. Ο καθαρισμός της ατμόσφαιρας βοηθάει τους ανθρώπους που υποφέρουν από αναπνευστικές παθήσεις, ενώ μειώνει άμεσα και άλλες μορφές ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Πειραιώς 222(κατασκευή ΤΟΠΙΟΔΟΜΗ)

Περισσότερο οξυγόνο.

Μέσω της φωτοσύνθεσης, τα φυτά στην ταράτσα μπορούν να απορροφήσουν το διοξείδιο του άνθρακα από τα αυτοκίνητα ή τις βιομηχανίες και να παράγουν οξυγόνο.

Ακόμη, ένας ταρατσόκηπος αναβαθμίζει αισθητικά ένα κτίριο, το προφυλάσσει από το θόρυβο και γίνεται αυτόματα ένας χώρος αναψυχής.

Πράσινες οροφές στην Αθήνα, η τελευταία οικολογική ελπίδα.

Καθηγητής Κων/νος Κασσιός.

Θυμάστε, τον καιρό των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας το 2004 το νωχελικό εκείνο φουσκωτό μπαλόνι το Zepelin που στριφογυρνούσε πάνω απ’ τα κεφάλια μας ψάχνοντας για τρομοκράτες ;

Ας το ξαναφουσκώσουμε τώρα με τον αέρα της φαντασίας μας για να πετάξουμε για λίγο πάνω απ’ την Αθήνα. Τούτη όμως τη φορά όχι για να φωτογραφίσουμε την τσιμεντένια πόλη αλλά να τη δούμε πως θα έμοιαζε αν ήταν ντυμένη όποια ταράτσα τσιμεντένια βλέπουμε αφού όμως διώξουμε πρώτα τις κεραίες (όλων των ειδών) με πράσινη βλάστηση στην οροφή.

Ένα απέραντο πράσινο χαλί θα απλωνόταν κάτω απ’ τα πόδια μας που θα ξεκίναγε απ’ το γαλάζιο χρώμα του Σαρωνικού και θα έφτανε μέχρι το βαθύ πράσινο στους Θρακομακεδόνες.

Ο ουρανός θα ήταν ολοκάθαρος και οι ηλιαχτίδες θα έλουζαν τις καταπράσινες ταράτσες των σπιτιών στην Κυψέλη, στα Εξάρχεια αλλά και στο Αιγάλεω και στην Ηλιούπολη.

Καμία χρωματική σχεδόν διαφορά πρασίνου δεν θα υπήρχε από αυτή σήμερα που φαίνεται στα γνωστά πράσινα προάστια του Ψυχικού, της Φιλοθέης ή και του Διονύσου.

Και όταν το  Zepelin θα έγερνε σε  κάποια λοξή στροφή του   τότε θα διακρίναμε και τις όψεις των πολυκατοικιών να είναι  καταπράσινες ή και με χρώματα από τους παρθενοκισσούς και τις  βουκαμβίλιες που θα αναρριχιόντουσαν προς τα ύψη.

Και όμως θα μπορούσε αυτό το ονειρικό ταξίδι πάνω απ’ την Αθήνα να ήταν μια πραγματικότητα αν ;

Αν, αντί να αφήνουμε στις ταράτσες των πολυκατοικιών της Αθήνας να υψώνονται σίδερα αναμονής για μελλοντική προσθήκη ορόφου από την αλλαγή του συντελεστή δόμησης και αν αντί για τις αμέτρητες κεραίες τηλεόρασης και κινητής τηλεφωνίας είχαμε προβλέψει λίγο μεγαλύτερη αντοχή στην οροφή και είχαμε φτιάξει έναν όμορφο ‘’οροφόκηπο΄’ τότε θα είχαμε κερδίσει τη μάχη του ‘’θερμοκηπίου’’ και τον αγώνα της απορρύπανσης της ατμόσφαιρας.

Ας σκεφτούμε ότι ένα (1) τετραγωνικό μέτρο πρασίνου φυλλώματος – όποιου φυλλώματος – μπορεί να διακρατήσει 25 κιλά σκόνης το χρόνο, να απορροφήσει     2,4 – 5,8 κιλά το έτος διοξείδιο του άνθρακα (CO₂),  να απελευθερώσει 15 κιλά οξυγόνου (Ο₂) την ημέρα, τότε μπορούμε να πούμε ότι τα 100 m² της ταράτσας μας προσφέρουν περίπου 1,5 tn οξυγόνο στην ατμόσφαιρα και ακόμα το καλοκαίρι δρουν ως μονωτικά για την εισερχόμενη ακτινοβολία αφού δροσίζουν το οίκημα ενώ το χειμώνα εμποδίζουν την θερμοκρασία να διαφύγει και αυξάνουν τη θερμοχωρητικότητα του κτιρίου.

Αν λοιπόν διαθέσουμε από 20-50 € το m² μπορούμε να εγκαταστήσουμε στην ταράτσα του σπιτιού μας ένα μικρό οροφόκηπο, με φυτάρια από μακρόβια παχύφυτα είδη όπως είναι π.χ το Seddum, είδος όπως  το γνωστό μας μπουζί τότε αρχίζει η πράσινη οροφή μας να αλλάζει της πόλης το τοποκλίμα. Αλλά αν έχουμε και μεγαλύτερο μεράκι ,γιατί να μην φτιάξουμε  το δικό μας μικρό λαχανόκηπο στην ταράτσα μας, που αντί να είναι  κυρίαρχες οι κεραίες και τα σύρματα για άπλωμα της μπουγάδας που και αυτά χωράνε , να μην απολαμβάνουμε τη δική μας αποκλειστική φύση ;

Και αν ακόμα θέλουμε να βελτιώσουμε και να ομορφύνουμε το μικροπεριβάλλον μας γιατί να μην φυτέψουμε μέσα σε ελάχιστο χώρο που απαιτείται και δεν εμποδίζει στην είσοδό μας μερικά φυτά αναρριχόμενα και τοιχόφυτα όπως ο φίκος nidida, ο παρθενοκισσός η βουκαμβίλια, το γιασεμί που και  αυτά με τη σειρά τους  δρουν απορρυπαντικά σ’ αυτή την κάποτε  όμορφη και τώρα κακόγουστη πόλη της Αθήνας ; Αν λοιπόν τις πιο πάνω χιλιοειπωμένες και χιλιογραμμένες ιδέες για πράσινους οροφόκηπους τις υιοθετήσει πρώτος ο Δήμος π.χ. ο Δήμος της Αθήνας και να αρχίσει την εφαρμογή από τις οροφές των κτιρίων  που του ανήκουν και μετά, αφού σκεφθούν και λίγο παραπάνω οι Σύμβουλοί του!!! ,βρουν κίνητρα και τρόπους να βοηθήσουν τους κατοίκους – όπως σκέφτηκε και η κ. Ντόρα που έβαψε και μόρφηνε  ένα σωρό κτίρια στην Αθήνα ; - ώστε οι κάτοικοι να αρχίσουν να φτιάχνουν τις πράσινες ταράτσες ,τότε το πενιχρό πράσινο στην Αθήνα θα έφτανε  από  2,5 τ.μ που είναι σήμερα .στα 6 τ.μ. Και τότε όλοι θα το χαιρόμαστε αφού θα έχουμε το δικό μας πράσινο, το πράσινο της πολυκατοικίας μας, το ..εταιρικό !! φίλτρο του περιβάλλοντος  για μας και τα παιδιά μας.

Κώστας Κασσιός

Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ

περιοδικό CAR -www.carmagazine.gr- 

Τα Υλικά του Ταρατσόκηπου

Οι πόλεις μας έχουν αναπτυχθεί άναρχα και τα σκληρά υλικά καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο χώρο. Τα πράσινα δώματα είναι ο πιο δόκιμος τρόπος ανάπτυξης πρασίνου.Τα υλικά του ταρατσόκηπου και η τεχνική κατασκευής αυτού έχει καθοριστική σημασία.

1. Αντιριζική Μεμβράνη Προστασίας.

 

Απαραίτητη είναι η αντιριζική προστασία. Μπορεί να υπάρχει και στο στρώμα στεγάνωσης όπως μία ΡVC μεμβράνη ή με ρευστή πολυουρεθάνη ή και σε ασφαλτόπανα. Σε νέες κατασκευές είναι εύκολος ο σχεδιασμός. Η εφαρμογή πρέπει να γίνεται προσεκτικά  με τις απαραίτητες επικαλύψεις και ασφάλειες.

Η καλύτερη αντιριζική προστασία είναι η σωστή επιλογή φυτικού υλικού και η διαχείριση αυτής.

2. Υπόστρωμα Συγκράτησης Υγρασίας.

Παραμελημένο αλλά σημαντικότατο τμήμα ιδιαίτερα στα μεσογειακά κλίματα με τις σχετικές μεγάλες θερμοκρασίες και σε μεγάλη ξηρή περίοδο.

Είναι χρήσιμο να έχει μεγάλη δυνατότητα συγκράτησης υγρασίας. Πέρα από την προστασία στην αντιριζική.

3. Αποστραγγιστικό Σύστημα.

Είναι κατασκευασμένο από πολυαιθυλένιο ΡΕ, πολυστυρένιο ή πολυστερίνη ΕΡS με αντοχή στην πίεση, πάτημα ανάλογα τον τύπο του δώματος.

Στις κυψέλες πρέπει να συγκρατεί νερό και το επιπλέον να οδηγείται στις υδρορροές.

Η ποσότητα του ύδατος που συγκρατεί είναι σημαντική για την ανάπτυξη των φυτών στο κλίμα μας.

4. Διηθητικό Φύλλο.

Συνήθως πολυπροπυλένιο έτσι ώστε  το υλικό από το εδαφικό υπόστρωμα  να μην περνά προς το αποστραγγιστικό σύστημα και να μην αναπτύσσονται άλγες. Απαιτείται να είναι ανθεκτικό σε οξέα άλγες.

5. Αρδευτικό Δίκτυο.

Η άρδευση είναι επικουρική και εξαρτάται από την επιλογή του φυτικού υλικού και τον τύπο του δώματος. Για παράδειγμα σε δώμα εκτατικού τύπου η άρδευση χλοοτάπητα τον μετατρέπει σε εντατικό αν ποτίζουμε με περισσότερα από 900mm ανά έτος Το σημαντικό είναι ότι αρδεύουμε με λιγότερο νερό έως και 60%  στα πράσινα δώματα.

6. Κεκλιμένα Δώματα.

Υπάρχουν διατάξεις στήριξης για περιπτώσεις όπου το εδαφικό υπόστρωμα θα συμπεριφέρεται σαν ρευστό. Αυτό γίνεται με γεωκυψέλες , και  με ειδικά στοιχεία  που παρέχουν οι προμηθευτές υλικών ταρατσοκηπου. Το σημαντικό είναι η μελέτη που γίνεται ανάλογα την κλίση. Έτσι το όριο για κλίσεις είναι οι 45 %  ενώ μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται και στην ασφάλεια του προσωπικού σε αυτές τις περιπτώσεις

7. Εδαφικό Υπόστρωμα.

Το σημαντικότερο τμήμα.

Η επιλογή του γίνεται με βάση το φυτικό υλικό που θέλουμε να βάλουμε και το βάθος του υποστρώματος.

Καλύπτει όλες τις ανάγκες των φυτών, στο μικρότερο βάθος έχει συγκεκριμένο πορώδες,  ΡΗ, κοκκομετρία  που βοηθά στην αποστράγγιση και αερισμό.

Δεν πρέπει να μεταβάλλεται  ο όγκος του και να συμπιέζεται σημαντικά.Τα χώματά μας είναι συχνά απαράδεκτα (ΡΗ αλκαλικό και με υψηλό ποσοστό αργίλου) και  βάρος μεγαλύτερο του 1800kg/m3.

8. Φωτοβολταικά.

Είναι σημαντική η φύτευση για λόγους οικονομίας και καλύτερης λειτουργίας των φωτοβολταϊκών! Υπάρχουν έτοιμες βάσεις δώματος – φωτοβολταϊκών.Τα φωτοβολταικά χάνουν σημαντικό ποσοστό απόδοσης όσο ανεβαίνει η θερμοκρασία στο κάτω μέρος των πάνελ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, σε μία Αθηναϊκή ταράτσα τις περισσότερες ώρες  δεν θα είναι αποδοτικά. Η ποιο εύκολη λύση για βελτίωση της κατάστασης είναι η συν-λείτουργεία με πράσινο δώμα     

9. Προστασία.

Ανάλογα τη χρήση σε πολλά δώματα είναι αναγκαία η ύπαρξη ασφάλειας για το προσωπικό. Υπάρχουν πολλά εύκολα προσαρμόσιμα συστήματα.

10. Εγκιβωτισμός.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι εγκιβωτισμού ενός πράσινου δώματος με διαφορετική αισθητική, λογική, υφή, χρώματα.

Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να γίνεται στην επιλογή τους σε σχέση με την συμβατότητα και με το σύστημα του ταρατσόκηπου που θα χρησιμοποιήσουμε, την στερέωση τους , την σχέση τους με την στεγάνωση  και με τις υποδομές του δώματος. Η διαχείριση του νερού της ταράτσας και συγκεκριμένα οι οπές όπου θα δεχθούν το νερό του υπόλοιπου δώματος θα πρέπει να είναι έτσι σχεδιασμένες ώστε να μην φράζουν εύκολα από φύλλα.

11. Φρεάτια.

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία ανάλογα με το ύψος  σημεία, χρήση, ύψος. Τα κριτήρια επιλογής είναι η ευκολία παροχέτευσης του νερού, χρήσης και αντοχής τους στις συνθήκες του πράσινου δώματος και στον χρόνο.

12. Βάσεις Δαπέδων.

Συχνά προσθέτουμε deck - πλακοστρώσεις. Καλό θα είναι όλος ο χώρος να έχει ενιαία μεμβράνη να αποστραγγίζει ομοιόμορφα ώστε να υπάρχουν - λιγότερα σημεία τομών και κρίσιμων σημείων ενώ παράλληλα  η διαχείριση του  συνολικού νερού του δώματος μέσα από το σύστημα του ταρατσοκηπου μπορέι να γίνει σημαντική οικονομία  αρδευτικού νερού.

Τα στοιχεία αυτά βοηθούν ώστε να μην πληγώνεται η στεγάνωση του δώματος. Είναι ρυθμιζόμενα και ιδιαίτερα σταθερά.
K Tάτσης
Γεωπόνος 
ειδικός στα φυτεμένα δώματα